Seyyit Rıza’nın ‘Birleşmiş Milletler Genel Sekreterine’ Mektubu

Seyyit Rıza’nın Birleşmiş Milletler Cemiyeti Genel sekreterliğine yazdığı mektup günümüz tartışma konularından bir çoğuna cevap niteliğinde. Özellikle Ağrı (Zilan) katliamına yaptığı vurgu ile Kürdlerin birlikteliği konusunda önemli bir belge olma özelliğine sahiptir.

30 Kasım 1937

Dersim-Kürdistan

Uluslar Kurumu

Bay Genel Sekreter,

Türkiye hükümeti senelerden beri Kürd kavmini temsile uğraşmakta ve bu uğurda bu kavme zulmü tazyik yapmakta, Kürd dili ile gazete ve neşriyatı men eylemekte, kendi dilleriyle konuşan kimselere işkencede bulunmakta, Kürdistan’ın münbit arazisinden Anadolu’nun gayri meşru yerlerine cebri ve sistemli tehcirler tertip ederek muhacirler oralarda büyük kitlelerle telef olmaktadır.

Ahiren Türkiye hükümeti, Dersim’in Türkiye hükümetiyle mevcud bir ihtilaf sayesinde bu zulümlerden masum kalmış olan havalisine hülul ve nüfuz etmeye kalkışmıştır. Bu hal karşısında Kürdler uzak muhaceret yollarında helak olmaktansa, 1930’da olduğu gibi, Ararat dağıyla Zilan ve Beyazıt yaylalarında müdafai nefis için silaha sarıldılar. Üç aydan beri memleketimde merhametsizce bir harp hüküm sürüyor. Mücadele vesaitinin dengesizliğine (orantısız güç), ve bombardıman teyyarelerinin, yangın bombalarının, Boğucu gazların istimaline rağmen ben ve Yurttaşlarım Türkiye ordusunu ademi muvaffakiyette bırakmaya muktedir olduk. Mukavetimiz karşısında Türkiye teyyareleri, köyleri bombardıman etmekte, müdafasız kadınları ve çocukları öldürmekte ve böylece Türkiye hükümeti bütün Kürdistan ahalisine işkence yaparak muvaffakiyetsizliğinin acısını çıkarmaktadır.

Hapishaneler sakin Kürd ahalisiyle dolmuştur ve münevverler kurşuna dizilmekte, asılmakta ve yahut Türkiye’nin ücra yerlerine nefi ve teb’id edilmektedir.

Üç milyon Kürd kendi yurtlarında bulunuyorlar ve rızklarını, Dillerini, ananelerini, harslarını (kültür) ve medeniyetlerini muhafaseten sakınma ve hürriyet içinde yaşamaktan başka bir şey istemiyorlar. Benim lisanımla ekselenslarına müracaat ederek, müessesenizin yüksek nüfuzu maneviyesinden Kürd Milletinin istifade ettirilmesini vebu zalimane haksızlığa bir nihayet verilmesini sizden niyaz ediyorlar.

Bay Genel Sekreter, yüksek saygılarımın ifadesini kabul buyurmanız dileğiyle şerefleneyim.

Dersim Başkumandanı

Seyit Rıza

H: Seyit Rıza’nın Milletler Cemiyetine müracaatı Hakkında

Başvekalet Yüksek Makamına

Milletler cemiyeti nezdindeki daimi delegelikten alınmış olan 29 Eylül 1937 tarihli 1497/940/16 numaralı bir tahriratta:

Dersim Başkumandanı Seyit Rıza imzasıyla Suriye’de Dersimli Nurettin Yusuf isminde biri tarafından Milletler Cemiyeti Umumi katipliğine bir mektup gönderildiği ve fakat buna ehemniyet verilmediği gibi bir muameleye de tabi tutulmadığından bahis Hariciye vekaletinden alınan 12/10/937 gün ve Üçüncü D. R. 10. Şube 22026/3179 sayılı yazılarına bağlı gönderilmiş olan mezkur mektup sureti ilişik olarak sunulmaktadır. Mektubun Seyit Rızaya aidiyeti hususunda kanaat hasıl olamamış, ancak Seyit Rıza imzasını taşıyan mektubun cenüpta bulunan Bedirhaniler tarafından tasni edilerek gönderildiği şüphesi uyanmaktadır. Keyfiyetin tahkik edilmekte olduğunu saygılarımla arzederim.

Ş.Kaya