İbrahim GÜÇLÜ
Bir dönem önce Kürdistan Hükümeti ile Irak Federal Hükümeti, BM’nin gözlemciliğinde Şengal Anlaşmasını imzaladılar. Bu anlaşma tüm Kürtler tarafından olumlu karşılandı, ABD başta olmak üzere uluslararası güçler tarafından da desteklendi.
Bu anlaşmaya göre özetle: Şengal, Şengalliler tarafından yönetilecek. Buna göre idari yapı tanzim edilecek, tarafsız bir kaymakam atanacak, PKK ve Haşdi Şabi gibi yasal olmayan yabancı güçler Şengal’den çıkarılacak, Kürdistan Federe Bölgesi ve Irak Federal Hükümeti güvenlik güçleri Şengal’in güvenliğini dışarıdan sağlayacak. Şengallilerden oluşacak 2500 asayiş ve polis gücü de içeride güvenliği tesis edecek.
Bu anlaşma Şengal ismini taşımasına rağmen, diğer bölgelerde de uygulamaya geçecek bir anlaşma olarak Irak, Kürdistan, dünya kamuoyuna aktarıldı. Herkes tarafından da böyle algılandı..
Kürdistan Bölgesi Hükümeti (KRG) Savcılık üyesi ve hukuk uzmanı Hakim Abdussettar Ramazan, yaptığı açıklamada Şengal Anlaşması konusunda diyor ki: “Şengal Anlaşması açık ve nettir, bir bütünden oluşuyor ve parçalanması kabul edilemez. Yani anlaşmanın uygulanması sıralı ve birbiriyle bağlantılıdır. Anlaşma birçok başlık içeriyor; idari, güvenlik, yeniden imar. Iraklı olmayan güçlerin Şengal’dan çıkarılmasıyla ilgili husus, güvenlik başlığı içerisinde yer alıyor. Zira güvenlik başlığının A fıkrası, Şengal’daki güvenliğin sorumluluğunu yerel polis, ulusal güvenlik birimi ve istihbaratın üstlenmesini, tüm silahlı oluşumların Şengal ilçesi dışına çıkarılmasına hükmediyor. Bu ifade açık ve nettir. Yani, PKK, yalnıza Şengal ilçe merkezi değil, ilçenin tamamından uzaklaştırılacak.”
Kürt, Arap, bölge, dünya siyasi ve jeopolitik analistleri de bu bilgiler üzerinden analizlerini yaptılar, görüşlerini ifade ettiler, sonuçlara vardılar. Anlaşmanın zayıf, güçlü, açık olmayan yanlarını ortaya koymaya çalıştılar. Ben de bu analistlerden biriydim. Bu konuyu Kürtçe ve Türkçe birçok makaleme konu yaptım. Gözlemlemeye çalıştım. Yazılanları okuyarak bu konudaki bilgi dağarcığımı zenginleştirdim. 400 Kürt yazarı, siyasetçisi, gazetecisi, kanaat önderi, aydını, hukukçusu, iş adamı, iş kadını adına PKK’nın Kürdistan’ın Güneyindeki statüsüne ilişkin başlattığımız çalışma da, bu anlaşmanın bir anlamda gerçekçi ve tutarlı bir şekilde uygulanması anlamına geliyordu. Bu 400 Kürt adına Kürdistan’ın Güneyinden bir heyet olarak çalışma yürüttüğümüz zaman da, Şengal Anlaşmasını hem yeni okumalarla zenginleştirme ve gözlemleme olanağı bulduk.
Şengal Anlaşmasının yapıldığı günden itibaren ve sonrasından da uygulamalarla ilgili karanlık noktalar, belirsizlikler, endişeler ifade edilmesine rağmen, uygulamaya geçilmeden kamuoyuna haklı olarak açıklamalarda bulunulması doğru bulunmadı. Uygulamanın görülmesi istendi.
Şengal Anlaşmasının uygulamaya başlanması konusunda adımlar atılır atılmaz, endişeler ve tehlikeler açıkça ifade edilmeye başlandı. Kürdistan’da tecrübeli, KDP’de önemli sorumlularından biri olan, Şengal sorumlusus Qadîr Qaçax konuya ilişkin ilk önemli açıklamayı Kürt ve Arap basınına yaptı. Kişi olarak bende gelişmeleri Qadîr Qaçax’dan izleme ve okuma olanağı buldum.
Qadir Qaçax’ın konuya ilişkin açıklaması Kürtçe aynen şöyle: “Niha jî çekdarên PKK li nava Şingalê di nava baregehên xwe de ne. Hinek çekdarên wan li nava Şingalê xwe di tonêlan de veşartine. Niha mezintirîn navenda polîsan li nava Şingalê di destê PKK de ye. Ew kesên ku navê xwe kirine asayiş li Şingalê, hêj hemû li Şingalê mane û hinek ji wan xwe kirine Heşda Şeibî û hinekan xwe kirine polîs û artêşa Iraqê. Tişta ku tê gotin li Şingalê ku qaşo PKK ji Şingalê derketiye, ji bo propagendeya hilbijartinan e û dixwazin xelkê Şingalê vegerin Şingalê, û dixwazin ereb xwe li Şingalê hilbijêrin û ew bibin nûnerê Şingalê. Heya nûnerên Neteweyên Yekbûyî û Hikûmeta Iraqê û Hikûmeta Kurdistanêb bi hevre pêngavên rêkeftina Şingalê cîbicî nekin, baweriya me bi wan propagendeyan nayê û divê ew hêz ji Şingalê derkevin.” (Kürt Basını)
Ayrıca Qadîr Qaçax Şark’ul Avsat Gazetesine de açıklamada bulundu, çok sarih ve açık şeyler söyledi: “Şengal Koruma Birlikleri’nin çekildiğine dair yapılan duyuru, tiyatrodan başka bir şey değil. Yapılan şey, sadece isim ve yer değişikliğidir. Anlaşma, Iraklı olmayan bu grupların Şengal’dan çıkarılmasına hükmediyor. Gerçekte ise isimleri değiştirildi ve işgal ettikleri bazı resmi binalardaki bayrakları kaldırıldı ancak geriye kalan diğer karargâhlarında halen bayrakları ve Abdullah Öcalan’ın posterleri duruyor. Bu, imzalanan anlaşmayı atlatmaktır. Zira bu güçler Haşdi Şabi grupları ve diğer teşkilatların içinde gizleniyorlar” dedi.
Konuya ilişkin endişeli açıklamalar, Qadir Qaçax’ın açıklamalarından sonra ardı ardına geldi.
Şengal Kaymakamı Mahma Xelîl Şarku’l Avsat Gazatesine konuştu şöyle dedi: “Merkezi hükümet ile Kürdistan Bölgesi hükümeti arasında imzalanan Şengal Anlaşması’nın uygulanmasına dair ilk adımlar, biçimsel bir yapı kazandı. Zira Şengal Koruma Birlikleri’nin kentin içindeki yerleri Şengal Dağı’ndaki başka yerlerle değiştirildi. Şengal Koruma Birlikleri’nin büyük bir bölümü Haşdi Şabi’nin saflarına katıldı. Anlaşma, onların Şengal bölgesinin tamamından çıkarılmalarına hükmediyor. Ayrıca anlaşmanın, silahlanma tezahürlerinin engellenmesi ve güvenlik dosyasının yerel polise ve Irak ordu güçlerine teslim edilmesiyle ilgili maddesinde Haşdi Şabi gruplarının da kentten çıkmasına hükmediliyor.
Şengal ilçesinden üst düzey bir kaynak, Şarku’l Avsat’a yaptığı açıklamada, “Şengal Koruma Birlikleri 2018’de kurulmasından bu yana, PKK’li grupların ve güçlerin tamamının yer aldığı Fethu’l Mubin Tugayı’na bağlı olarak varlığını sürdürüyordu. Şengal’daki durumların normalleşmesiyle ilgili son anlaşmanın ardından Fethu’l Mubin Tugayı’nın adı Haşdi Şabi’deki 80’inci Tugay olarak değiştirildi. Şengal Koruma Birlikleri’na bağlı yaklaşık 3 bin 500 savaşçı bulunuyor. Maaşlarını Haşdi Şabi Heyeti’nden alıyorlar. Yeni değişiklik uyarınca bu güçler resmi olarak artık Haşdi Şabi’ye bağlandı” diye konuştu.
KDP’si konuya ilişkin daha çarpıcı bir açıklama yaptı ve dedi ki : “PKK ve Haşdi Şabi’nin Şengal’den çıkarıldığı duyurusu tiyatrodan başka bir şey değildir.”
Bütün bu gelişmeler ve endişeli ifadeler, Şengal Anlaşmasının uygulanmasında daha işin başında kötü gelişmelerin, ayak oyunlarının, riyakârlıkların, düzenbazlıkların, sahtekârlıklar olduğunu gösteriyor.
PKK’nın Şengal’de gizlenmek istendiğini ortaya koyuyor.
Kürdistan Federe Hükümetinin, tüm kurum ve kuruluşlarının, Kürdistan siyasi parti ve örgütlerin; bütün parçalardaki ve dünyadaki Kürtlerin bu durumu yakından takip etmeleri gerekir.
Bu durum oldukça tehlikeli bir gelişmedir. Buna izin verilmemelidir.
Diyarbekîr, 8 Aralık 2020
