İbrahim GÜÇLÜ
Kürt milletinin bağımsızlığına kavuşması için örgütlenme çalışmaları, 20. Yüzyılın başlarında, Birinci Dünya Savaşı sırasında ve sonrasına, Osmanlı İmparatorluğunun bünyesinde yoğunlaşmaya başladı.
O dönemin en bilinen Kürdistan örgütü, Kürt Teali Cemiyeti’dir. Bu örgüt, Kürdistan’ın en bilinen, etkin, aşiret ve bey ailelerinin çocukları, şeyhler, aydınlar, aristokratlar tarafından kuruldu.
Bunun yanında, birçok başka Kürt örgütü de kuruldu.
O dönemde aynı zamanda Kürt entellektüel çalışmalarında da bir yoğunluk ve derinlik oluştu. Birçok gazete ve dergi yayın hayatına başladı.
Bu çalışmalar, Kürdistan’ın bağımsızlığını sağlayan sonuçlar doğurmadı. Kemalist Devletin kuruluşundan sonra bu örgütlenmelerin tümünün hayatına son verildi. Çünkü Kemalist Devletin kuruluşu ile birlikte, Kürtlere verilen sözlerinin hepsi unutuldu, Kürt milletinin var olmadığı ırkçı ve faşist tezi benimsendi. Kürtlerin Türkleştirilmesi faaliyetleri yoğunlaştı.
Kürtlerin, Kemalist Devletin bu tezlerini ve uygulamalarını kabul etmesi beklenilemezdi. Bu nedenler Kürtler kendi ulusal hakları ve bağımsızlığı için 1919 yılında Koçgiri’de ayaklandı. Ama ne yazık ki bu ayaklanma, kanla ve katliamla bastırıldı.
Bu ayaklanmanın bastırılmasından sonra, “Kürdistan İstiklal Örgütü”, Cibranlı Halit Bey ve arkadaşlarının öncülüğünde 1920’den sonra gizli bir örgüt olarak kuruldu. Kürdistan’ın bağımsızlığını kendisi için amaç edindi.
Bu örgütlenme, Kürdistan tarihinde ilk modern parti örgütlenmesi olarak nitelendirilebilir. Ne yazık ki, Kürdistan İstiklal Örgütü de amacına ulaşmadı. Liderleri, 1925 öncesinde ve provokasyonla ortaya çıkarılan 1925 Kürdistan ulusal ayaklanması sonucu katledildiler ve idam edildiler.
*****
Lozan Antlaşmasıyla Kürdistan’ın dört devletin egemenliği altında sömürge-altı bir konuma kavuşmasından sonra, her parçada farklı örgütlenmeler ve ulusal faaliyetler gündeme geldi.
Kürdistan’da en önemli ve Kürt milletinin hayatında iz bırakan, mücadelelerinde hayati sonuç doğuran örgütlenme, Kürdistan Demokrat Parti örgütlenmeleridir.
Kürdistan Demokrat Partileri, İkinci Dünya Savaşının sonuçlanmasından ve demokrasinin hâkim ve etkin siyasi sistemler haline gelmesinden sonra, o dönemin değerleriyle örtüşen, demokrasi değerlerini örgütlenmelerinde esas alan partilerdir. Kürdistan’da Kürdistan İstiklal Örgütünden sonra, ismi ve özellikleri itibariyle modern örgütlenmeler, Kürdistan Demokrat Parti örgütlenmeleridir.
İlk KDP örgütlenmesi, Kürdistan’ın Doğusunda Qadi Mihemed ve arkadaşları tarafından kuruldu. Bu örgütlenme, geçmişte kurulan tüm örgütlerin ve özellikle Komela’nın mirasının üzerinde yükseldi. Oldukça modern ve demokrat bir örgüt olduğu, bütün verilerle ve belgeler ortaya çıkıyor.
İran KDP, 1945 yılında, İkinci Dünya Savaşından sonra, İran’ın ABD ve Rusya tarafından işgalinden sonra kuruldu. İran KDP, Kürdistan Mehabad Cumhuriyeti’nin kuruluşuna öncülük etti. İran KDP, modern anlamda Kürdistan devletini kuran ilk parti oldu. Kabul ettiği anayasa ile de demokratik rejimi benimsediğini ortaya koydu. Aynı zamanda Kürdistan’da ilk cumhurbaşkanı olarak Qadi Mihemed’i seçen parti oldu.
Bu geleneğe ve başarıya bağlı olarak 16 Ağustos 1946 yılında da Irak Kürdistan Demokrat Partisi kuruldu. Irak Kürdistan Demokrat Partisi, hem İran KDP geleneğine, hem Kürdistan’ın Güneyinde Berzaniler ve Şeyh Mahmut Berzenci ulusal mücadele geleneğine, hem de Kürdistan’ın Kuzeyindeki ulusal mücadele geleneğine dayandı.
Irak KDP’nin kuruluşundan sonra, Kürdistan Mehabad Cumhuriyeti’nin yıkılması büyük bir talihsizlik oldu. Kürdistan Mehabad Cumhuriyeti’nin kurucu liderleri ve cumhurbaşkanı katledildiler. Mele Mustafa Berzani ve 500 arkadaşıyla birlikte Sovyetler birliğine geçmek zorunda kaldılar. Onların S. Birliğine iltica etmeleri, partinin çalışmalarını 1958 yılına kadar, 12 yıl boyunca, büyük sekteye uğrattı.
Irak KDP, 1958 yılında Irak’ta darbenin gerçekleşmesi ve iktidar değişikliğinden sonra, Mele Mustafa Barzani ve arkadaşlarının S. Birliğinden dönüşüyle birlikte, büyük bir atlım yaptı. Irak’ta iktidarın ortağı ve yeni anayasanın yapılmasında, anayasada Irak’ın iki milletten oluştuğuna dair önemli yapısal değişikliğe imza attı.
Barzani Hareketinin, özellikle de Şeyh Abdulselam Barzani’nin “Kürdistan’ı Kürtlerin yöneteceği” ile ilgili hayati ilkesinin hayata geçmesini sağladı.
Ne yazık ki, bu uzlaşma ve anlaşma başarıya ulaşmadı.
Irak KDP, Irak’ta Arap tarafının anlaşmayı bozmasından sonra, Kürdistan’a tümüyle çekildi. Bütün uğraşlara rağmen, Arap tarafı ırkçı, sömürgeci emellerini devam ettirmekte ısrar etti.
Irak’ta bu ırkçı ve sömürgeci siyaset uygulamalarına karşı, Irak KDP, Eylül 1961 yılında, “Demokratik bir Irak ve Otonom bir Kürdistan” için silahlı ayaklanmaya karar verdi. Bu silahlı ayaklanma hareketi, 1966 yılında parti bölünmesi ve dönemsel bir iç çatışma hareketinden dolayı sekteye uğrasa da, 11 Mart 1970 tarihinde amacına ulaştı.
Irak KDP Kürdistan’da, kurtarılmış bölgelerle birlikte tüm Kürdistan’ın yönetimini ele geçirdi. Kürdistan’da Otonomiyi kurdu ve yönetmeye başladı. Ne yazık ki Kürtlerin kalbi Kerkük’ün statüsünün tayini referanduma bırakıldı. 1974 yılında yapılacak referandum ve plebisitle Kerkük’ün statüsünün tayinini Arap tarafı savsakladığı ve istemediği için, 1974 yılında savaş başladı. Savaşta Kürt güçleri büyük başarılar elde etmelerine rağmen, sömürgeci bölge devletlerinin, S. Birliği ve ABD’nin karşıt koalisyonu sonucu, Kürtler savaşta yenildi.
Bu savaşa Irak KDP öncülük ediyordu. Yenilgiden kısa bir süre sonra, Irak KDP Geçici Komite ile yeniden kendisini yapılandırdı ve ayağa kalktı. Irak merkezi hükümetine karşı uzun ve şiddetli bir silahlı mücadele yürüttü. Kurtarılmış Kürt bölgelerinde iktidar oldu.
Bu dönemde, Kürdistan’ın Güneyinde bir örgüt çoğulculuğu oluştu. Bu çoğulculuk döneminde, Irak KDP talihsiz ve zamansız iktidar savaşlarına taraf oldu.
Irak’ın Kuveyt’i işgalinden sonra, Kürdistan’ın Güneyinde yeni bir dönem başladı. Bu dönem, Kürdistan’ın gerçek anlamda özgürleşmesi, iktidar ve egemenliğin Kürdistan’da sağlanması dönemi oldu.
Irak KDP, YNK ile Kürdistan Meclisinin oluşmasına öncülük ettiler. Genel seçimlerle meclis üyeleri tespit edildi. 1992 yılında Irak’ın federal bir devlet olmasına karar verdi.
2003 yılında ABD’nin Irak’a müdahalesi ve Baas rejiminin yıkılmasından sonra, 2005 yılında Irak’ın federal yapısını çerçevelendiren anayasa referandumla kararlaştırıldı.
Irak KDP, Irak’ta demokrasinin ve federal yapının oluşmasında öncülük etti.
Ne yazık ki, Irak’ta Arap cephesindeki ırkçı ve sömürgeci emeller, federal sistemin yapılanmasını ve yaşamasını engelledi.
Bu nedenle Irak KDP, bu aşamada Bağımsız Kürdistan Devleti’nin ve Konfederal bir devletin oluşumuna öncülük etmektedir.
Bu bağlamda sonuç olarak diyebilirim ki, Irak KDP’nin, tarihi bir başarı öyküsü ve romanı var. Bu nedenle Irak KDP’nin kuruluşunu kutluyorum.
*****
Irak KDP’nin kurulduğu gün, şimdilerde Kürdistan başkanı ve Irak KDP Başkanı olan Mesut Barzani, dünyaya geliyor. Bu büyük ve tarihi bir tesadüf olarak görülüyor. Ama anlamlı ve önemli bir tesadüftür.
Bu tesadüfü, anlamlı ve önemli kılan, Mesut Barzani’nin de mücadele hayatındaki başarı öyküsünden ileri geliyor.
Mesut Barzani’nin hayatının, Irak KDP’nin hayatıyla, onun başarı öyküsüyle örtüşmesinden ileri geliyor.
Mesut Barzani, hem Irak KDP ile ve hem de Irak KDP’den bağımsız bir başarı öyküsüne sahip.
Irak KDP’nin büyük katkıları olmasına rağmen, kendi şahsi çabaları ve özellikleriyle tarihi bir kişilik olma niteliğini taşımaktadır.
Mesut Barzani, Kürdistan lideri Mustafa Barzani’nin mücadelesinde hep yanında oldu.
Belli bir yaştan sonra, önemli ve ağır görevleri yüklendi. İlk önce Kürdistan İstihbaratının başkanlığını yaparak, ün yaptı.
Ağabeyi İdris Barzani’nin ölümünden sonra, partinin başkanlığını devir aldı. Bugüne kadar da bu görevini başarıyla sürdürüyor.
O, şimdi ise Kürdistan’ın başkanı. Uluslararası bir lider konumundadır.
O, en önemlisi de Bağımsız Kürdistan Devleti’nin kurulmasına öncülük ediyor.
O, her büyük görevden daha büyük olan pêşmergê makamında. Bunu da kendisi her zaman dile getirmekte.
Son günlerde, oğulları, yeğenleri, tüm Kürdistan’ın yiğit peşmêrgeleriyle Musul’da savaş cephesinde, yine bir peşmêrge gibi mücadele etmektedir.
Doğum günü Kürt milletine hayırlı olsun.
Doğum günün içtenlikle kutluyorum.
Amed, 18 Ağustos 2016
