ÖZGÜRLÜKÇÜ, KATILIMCI VE ÇOĞULCU DEMOKRASİ
Temel Haklar ve Özgürlükler Temel hak ve özgürlükler; var oluşla kazanılan, uzun tarh mücadelelern sonunda nsanlığın ortak değerler olarak kabul gören, nsan onurundan kaynaklı vazgeçlmez ve devredlmez hakları ve özgürlükler fade eder. Partmz, “özgürlük, eştlk, adalet” temeller üzerne kurulu br demokras anlayışının savunucusudur. Bu tbarla, temel hak ve özgürlükler etnk köken, dl, dn, mezhep, cnsyet, syas ve sosyal adyet farkı gözetmekszn tüm nsanlar çn tanıyor ve ç hukukumuzu bu standartlara göre uyarlamayı hedeflyoruz. Partmz, nsan aklının, sağduyusunun ve vcdanının besledğ brlktelk ruhunun, topluma yönelen her türlü ayrıştırıcı söylem ve eyleme karşı en doğal savunma mekanzması olduğuna nanmaktadır. Bu bağlamda, huzur ve güven, adalet ve hukuk, nsan hakları ve özgürlükler, nsan onuru ve nsana saygı, sosyal refah gb gelşmş değerlerle her kesmden nsanımızı buluşturmak temel hedefmzdr. Yaşam hakkı, bzm çn en temel, vazgeçlmez ve devredlemez br haktır. Her hal ve şart altında bu hakkın korunmasını devletn brncl görev olarak kabul edyoruz. Düşünce ve fade özgürlüğü açık ve demokratk toplumun vazgeçlmezdr. İnsanın her bakımdan gelşmesnn özgür br ortamda gerçekleşeceğne, ülkenn gelşmesnn, uluslararası rekabettek başarısının ve ekonomk zengnlğnn ancak özgür ve özgüvenl nsanlarla mümkün olacağına nanıyoruz. Düşünce ve fade özgürlüğünün önünde engellern, korkuların, sınırların olduğu br ülkede bunların mümkün olamayacağının blncndeyz. Devletn görev, her alanda özgürce düşünmenn ve düşüncey fade etmenn önündek engeller kaldırarak açık toplum şartlarını oluşturmaktır. En genş svl toplum kuruluşu olan syas partlere düşen de bu konuda öncülük etmek, ülkemzde çoğulcu toplumsal yapının savunucusu olmaktır. Düşünce ve fade özgürlüğüne dayalı eleştrlern ceza hukukunun konusu olması kabul edlemez. Düşünce ve fade özgürlüğünün varlığı, yolsuzluk, adaletszlk, ayrımcılık, kayırma ve hukuksuzlukların ortaya çıkarılması ve kamuoyu vcdanında yargılanması açısından hayat önem taşımaktadır. Partmz, düşünce ve fade özgürlüğünün kullanılmasını engelleyecek her türlü uygulamanın karşısındadır. İnanmanın, düşünmenn, nancını ve düşüncesn fade etmenn ve bunlara göre yaşamanın, bu amaçla örgütlenmenn nsanın en temel hakları olduğuna nanıyoruz. İnanç alanına müdahaleden zyade, nsanların nançlarını korkusuzca ve tam br huzurla yaşayablecekler özgür ortamı sağlamak ve nsanların nançlarının gereğn yaşamalarının önündek engeller kaldırmak devletn temel görevdr. Vatandaşlarımızın nanç, kültür ve referans eksennde, hak ve özgürlük taleplern adalet temelnde karşılayacak, ötekleştrme hss doğuracak uygulamaları ortadan kaldıracağız. Bu bağlamda Alev vatandaşlarımızın başta Cem Evlerne lşkn talepler olmak üzere nanç, düşünce ve davranış temelnde brkmş sorunlarının çözüme kavuşturulması çn gerekl adımları atacağız. Farklı dn ve nanç gruplarının; varlıklarını koruma, sürdürme, yaşama ve örgütlenme özgürlükler, kamusal görünürlüklernn önündek tüm kanun ve dar engeller ortadan kaldıracağız. İnsan onuruna zarar veren ve br bütün olarak demokrasy tehdt eden nefret söylemlerne karşı kararlılıkla mücadele edeceğz. Türkye’nn nsan haklarına dayalı demokratk br hukuk devlet olma konusundak eksklkler, Kürt sorununun da kaynağında yatan temel faktördür. Uzun br tarh arka plana sahp olan bu sorun, ktsad, syas ve nsan açılardan pek çok olumsuz sonuç doğurmaktadır. Hayat önem haz bu konunun brçok boyutu bulunmakla beraber esasında bu sorun, Kürt vatandaşlarımızın demokratk hak, özgürlük ve eşt vatandaşlık taleplernn karşılanmasıyla lgldr. Demokras ve Atılım Parts olarak Kürt sorununu, vatandaşlarımıza güven temelnde syas kanalları açık tutarak, taleplern rahatlıkla tartışılacağı demokratk zemn nşa ederek, özgürlük alanlarını genşleterek ve hukuku tahkm ederek çözeceğz. Kürt sorununu çözüme kavuşturmuş br Türkye’nn demokrasde lerleyeceğne, kaynaklarını htyaç duyduğu alanlarda kullanarak ekonomsn güçlendreceğne, hukuk standartlarını yükselteceğne, dış poltkada hareket alanını genşleteceğne ve sosyal dokusunu kuvvetlendreceğne olan nancımız tamdır. Bu bağlamda öne çıkan en öneml konu, anadln korunması, kullanılması ve gelştrlmesdr. Vatandaşlarına resm dl öğretmek ve kullanmalarını sağlamak, her devletn hem hakkı hem de görevdr. Bununla brlkte, demokratk devletler, vatandaşlarının anadllerne yönelk taleplerne cevap üretmekle de yükümlüdürler. Bu yükümlülüğün yerne getrlmesnn hem toplumsal çoğulculuğun muhafazasını sağlayacağına hem de vatandaşların ülkelerne olan adyet duygularını pekştreceğne nanıyoruz. Demokras ve Atılım Parts olarak, anadln br çatışma konusu halne getrlmesn doğru bulmuyoruz. Resm ve ortak dlmz olan Türkçe’nn y öğretlmes esas olmakla brlkte anadle lşkn talepler, vatandaşlarımızın kültürel farklılıklarının tanınması, temel br nsan hakkı ve pedagojk br gerekllk olarak ele alıyoruz. Bu tbarla, anadl hakkı kapsamında bütün vatandaşlarımızın anadllern kullanmaları ve gelştrmeler çn gerekl düzenlemeler yapmayı hedeflyoruz. Demokras ve Atılım Parts olarak, etnk, dn, mezheb ve kültürel çeştllğmz dkkate alarak toplumdak tüm farklılıkları kapsayacak ve kuşatacak br vatandaşlık anlayışını savunuyoruz. Ülkemzde bugüne kadar herkes kucaklayan br vatandaşlık anlayışının hayata geçrlememes hem Kürtlern hem de dğer bazı toplumsal grupların kendlern dışlanmış hssetmelerne yol açmıştır. Bu yüzden daha kapsayıcı ve kuşatıcı yen br vatandaşlık anlayışının gelştrlmes gerektğn düşünüyoruz. Böylesne güçlü br vatandaşlık anlayışının hâkm kılınmasının, hç kmsenn br ayrımcılığa maruz kalmamasını ve herkesn kendn bu ülkenn eşt ve özgür br vatandaşı hssetmesn sağlayacak temel dayanaklardan br olduğuna nanıyoruz. Partmz, şddet, sömürü ve ırkçılığı açıkça reddeder. Ülkemzde hç kmsenn şkenceye, nsanlık dışı ve onur kırıcı davranışa uğramasına asla zn vermeyeceğz. Gözaltındak kşler kötü muameleden koruyacak güvenceler aclen gelştreceğz. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmes ve taraf olduğumuz dğer uluslararası sözleşmelern hlal ddalarının etkn br şeklde soruşturulmasını temnat altına alacağız. Ülkemzde adalet tam olarak tess etmek amacıyla; masumyet karnes, ceza sorumluluğunun şahslğ, hukuk belrllk, savunma hakkı, bağımsız ve tarafsız mahkemeler önünde adl yargılanma hakkı, slahların eştl ğ lkes, suçların ve cezaların kanunlğ lkes ve traz haklarının etkn br bçmde kullanılması hususunda hçbr tavz vermeyeceğz. Cezaların, nsan onuruna yakışır şartlarda ve yen sorunlara neden olmayacak şeklde nfaz edlmes ve nfaz süresnce tutuklu ya da hükümlüye verlecek olan dspln cezalarından alelernn ve yakınlarının olumsuz etklenmemes çn gerekl mekanzmaları kuracağız. Suç ve cezalara lşkn evrensel lkelern uygulanmasını sağlayacak, darenn hçbr şeklde suç ve suç kr ter hdas etmesne müsaade etmeyeceğz. Bu çerçevede, Kararnameler yoluyla şlern kaybetmş ve yargı kararlarıyla suçsuz bulunmuş veya haklarında dar ve adl br soruşturma bulunmayan kşlern hak ve tbarlarının ades le lgl düzenlemeler vedlkle yapacağız. Eşt yurttaşlık ve fırsat eştlğnn ayrılmaz br parçası olan cnsyet eştlğn temn etmek çn, ayrımcılığa yol açan mevzuatı yenden düzenleyecek, devletn bütün eylem, şlem ve kararlarında bu eştlğ hâkm kılacağız. Breylern br araya gelerek toplanma ve toplu olarak seslern duyurması demokrasnn temel unsurlarındandır. Bu çerçevede, toplanma, göster ve örgütlenme özgürlüğü alanındak bütün engeller kaldıracak, mevcut düzenlemeler demokratk toplumun gerekllğne uygun hale getreceğz. Herkesn özel hayatının, ale hayatının ve haberleşmesnn gzllğn korumak devletn görevdr. Bu konudak hlallern önüne geçecek ve breylern bu haklarını güvence altına alacağız. Hukuka, adl yargılanma hakkına ve masumyet karnesne dayanmayan gerekçelerle seçme ve seçlme hakkının engellenmesnn ve özüne dokunulmasının karşısında yer alacağız. Kesn hükme dönüşmüş adl br karar olmadıkça seçlmşlern görevden alınmasına zn vermeyeceğz. Mevcut hak arama kurullarını yenden düzenleyeceğz. Hak arama kurullarına svl toplum temslclernn katılımını sağlayacak, breylern bu kurullara başvurusunu kolaylaştıracak ve kurullarda alınan kararların geckmekszn ve etkn br şeklde hayata geçrlmesn temn edeceğz. Sosyal devlet lkesnn br gereğ olarak, uluslararası sözleşmelerde yer alan sosyal hakların tanınmasına ve korunmasına özel br önem vereceğz. Sosyal yardımlarda breyler kendsne muhtaç gören br devlet anlayışı yerne bu yardımları hak temell br yükümlülük olarak gören anlayışı hâkm kılacağız.
SOSYAL POLİTİKALAR
Eğtm ve Öğretm
Eğtm, ülkemzn karşı karşıya bulunduğu br çok yapısal sorunun köklü br bçmde çözümünde klt önem taşımaktadır. Bu çerçevede, eğtm en öncelkle ele alacağımız alan olacaktır. Ülkemzde okullaşma oranlarında, fzk altyapıda ve öğretmen sayısında bazı yleşmeler sağlanmış olmasına rağmen, eğtm ve öğretm sstemmzn yapısal sorunları devam etmektedr. Gelr grupları ve bölgeler tbaryle eğtmde fırsat eştlğndek dengeszlkler sürmekte, müfredatın günümüz ve geleceğn htyaçlarıyla kopukluğu devam etmekte, eğtmn ntelğ ve kaltesndek sorunlar önemn korumaktadır. Okul önces eğtme katılım oranları düşük sevyelerdedr. Türkye’nn Uluslararası Öğrenc Değerlendrme Programı (PISA) sonuçlarında son sıralarda yer alması ve ünverste mezunlarında gderek artan şszlk oranları, eğtm öğretmdek sorunları açık br bçmde ortaya koymaktadır. Yaşanan sorunların temelnde, eğtm sstemmzn konjonktürel, syas ve deolojk br çatışma alanı halne gelmes yatmaktadır. Demokras ve Atılım Parts olarak, öncelkle bu yaklaşımı temelden değştrmey ve nsanı merkeze alan, djtal çağın htyaçlarına uygun, üstün ntelkl öğretmen ve öğrenc yetştren, fırsat eştlğn ve herkesn ntelkl eğtm hakkını garant altına alan, kapsayıcı ve hayat boyu devam eden br eğtm ve öğretm sstemn hayata geçrmey hedeflyoruz. Eğtm ve öğretm poltkalarımızı, etnk köken, coğrafya, ekonomk statü, yaş, cnsyet, öğrenme htyaçları, ana dl, dn ve mezhep ayrımı gözetmekszn herkese fırsat ve olanak eştlğ sağlayan, kmsey gerde bırakmayan, katılımcı, kapsayıcı, adl, demokratk, yenlkç, sürdürüleblr, şe af, hesap vereblr, etkn, tutarlı, sürekl öğrenmeye açık, üretken ve küresel ölçekte öncü ve rekabetç br anlayışla oluşturacak ve uygulayacağız. İnsanımıza günümüzde ve gelecekte htyaç duyulan ve ntelğn yükseltecek aşağıdak yetknlkler kazandırmak temel öncelğmz olacaktır: -Sorgulayablme, analtk ve eleştrel düşüneblme, problem çözeblme Yenlkç ve yaratıcı düşüneblme -Empat yapablme, dnleyeblme, letşm ve lşk kurablme, uyum sağlayablme, farklı bakış açılarını dkkate alablme, takım çalışması yapablme, -Proje temell çalışablme -Kendn tanıyablme, kend kendne öğreneblme, kendne güvenme, lderlk, kend radesyle karar alablme ve hareket edeblme -İler düzeyde djtal yetenek ve becerye sahp olablme -Anadl ve küresel dl becerlerne sahp olma -Belrszlklerle baş edeblme -Doğru blgye ulaşablme ve blgy yapılandırablme, çnde yaşadığı çağı ve geleceğ okuyablme -Değer merkezl düşüneblme, evrensel nsan ve ahlak değerlere, sosyal sorumluluğa, toplumsal duyarlılığa sahp olablme Bütün eğtm kademelernde öğrenclere Türkçe’nn doğru kullanılmasını sağlayacak yetknlkler kazandıracağız. Erken çocukluktan tbaren knc dl eğtmn etkl br bçmde vereceğz. Eğtmde teknolojy doğru ve etkn kullanarak eğtmn sınırlarını kaldıracak, kaltel ve kşselleştrlmş eğtm yaygınlaştırılacağız. Teknolojy, öğrenme süreçlern yleştrmek ve breysel öğrenmey kolaylaştırmak çn kullanacağız. Hedefmz, bütün çocuklarımızın 3 yaşından tbaren eğtm almaya başlamasıdır. Eğtm ve öğretme daha fazla kamu kaynağı ayıracağız. Özel okulların ve vakıf ünverstelernn sağlıklı br düzenleme ve denetleme çerçeves çnde eğtm ve öğretme katkıda bulunmalarını sağlayacağız. Derslk başına ve öğretmen başına düşen öğrenc sayısını sınıf sevyelerne göre gözden geçrerek kaynakları en etkn bçmde kullanacak hale getreceğz. Okullar arasındak başarı farkını azaltarak tüm öğrenclern temel yeterllk düzeyne erşmesn hedeflerken, ler yeterllk düzeynde performans gösteren öğrenc sayısını arttıracağız. KÜLTÜR VE SANAT İnsanların gönençl br ülkede barış ve özgürlük çersnde mutlu yaşam kurmasına fırsat yaratmak ve mkân tanımak syasetn sorumluluğundadır. Hukukun üstünlüğüne, temel nsan haklarına, grşm, düşünce, nanç ve fade özgürlüğüne ve sosyal dayanışmaya dayalı br sosyal, syasal ve ekonomk düzenn şlerlğ, ancak sanat ve kültür alanlarındak serbestlk ve üretkenlk le brbrn besleyerek sürdürüleblr. Bu lşk gelşmş ülke örneklernde de açıkça zlenmektedr. Eşzamanlı olarak brbrn destekleyen bu unsurlar, abartılı güvenlk kaygıları le özgürlüklern kısıtlanması sonucu olumsuz br döngüye de evrleblmektedr. Ntelkl br yaşam standardına ulaşma; salt ekonomk büyümeyle sağlanamayacağı, toplumun y yaşam ve değer üretmesnn adaletten ekonomye, sanattan kültüre tüm sektörlern brlkte üretkenlğyle mümkün olduğu üzerne genel br uzlaşı bulunmaktadır. Türkye çok kültürlü zengn br toplumdur. Devletn görev, evrensel değerler gözeterek Türkye coğrafyasındak tüm kültürlern korunması, yaşanması ve temsl edlmesne mkân tanımak, üretmne, çeştlendrlmesne ve tanıtımına destek olmak; gelecek nesllere aktarılmasına zemn yaratmak ve bunun çn vatandaşların htyaç duydukları mkânları adl kıstaslarla sağlamaktır. Kültür ve sanat, genş yelpazede çok çeştl zevkler ve alışkanlıklar bütünüdür. Tüm bu kültür kalıplarının, çeştllk ve çok kültürlülük bağlamında geleceğe taşınablmes, nsanı merkezne alan demokras kültürünün oluşması anlamında da yaşamsaldır. Sanatın kend çersnde daha belrgn br sürece, kültürün se daha kapsamlı ve kompleks süreçler bütününe sahp olması nedenyle, “kültür ve sanat” kavramları ayrı ayrı ele alınmalıdır. Sanat, ancak onu üreten nsanların özgür düşünebldğ ve sanatseverlere serbestçe ulaşılabldğ br zemnde hayat bulur. Sanat’ta özgürlük ve çoksesllk kavramlarını en temel lke olarak konumlandıracağız. Sanat’tak bu yaklaşım toplumdak genel anlamıyla özgürlük arayışının ayrılmaz br parçası ntelğndedr. Kültür ve sanat poltkamız; syas, ekonomk, etnk ve benzer unsurların üzernde, toplumdak ayrışmaların karşısında, brleştrc br msyonun taşıyıcısı olacaktır. Kültür ve sanatın devlet tarafından araçsallaştırılma ve tekleştrlme grşmlerne kapalı olması esastır. Sanat alanında ‘devlet projes’ ya da devletn mkânlarını kşsel lşkleryle kullananların desteklendğ projeler yaklaşımı yerne; br sanat ekosstem oluşturmak üzere, hayatın doğal akışı çersnde ortaya çıkan projeler, devlet n uygun, adl ve kıstaslara bağlı yöntemler kullanmak suretyle özendrmesn esas alacağız. Etnk kültürel zengnlklern de değerlendrleblmes çn tüm vatandaşlarımızın kend kültürlern korumalarının önündek engeller kaldıracak ve bu faalyetler özendreceğz.
DIŞ POLİTİKA
Dış Poltka İlkeler
Uluslararası ortam çalkantılı ve belrszlklerle dolu br görünüm çnde bulunmaktadır. Bu durumun nedenler arasında; ekonomk eştszlk ve adaletszlkler, syaset, ekonom ve fnans dünyalarındak şe aflık ve etk eksklğ, ulusal ve uluslararası kurumların güvenlrlklern ve tbarlarını kaybetmekte olmaları, sosyolojk değşmn teknolojk lerlemenn hızına erşememes, deolojk-kültürel farklılıkların stsmarı ve ahlak bunalımlar gb brçok faktör bulunmaktadır. İk dünya savaşından ve soğuk savaştan çıkarılan dersler sonucunda gelşen çok taraflı uluslararası şbrlğ anlayışı aşınmış olup, bunun kurumları etksz kalmaktadır. Ülkeler arasındak geleneksel ttfaklar ve dengeler sarsılmakta, öngörüleblrlk azalmakta, yen bazı eksenler oluşmaktadır. İnsan hakları ve demokrasye dayanan değer temell poltkalar saldırı altında bulunmakta, nsanlığın ortak faydaları dar ve kısa vadel çıkar mücadelelerne feda edlmektedr. Yakın coğrafyamızda se, bazı ülkelerde ç savaşlar sürmekte, km ülkelerde se st krarsızlık artmaktadır. Eğtm ve y yönetm alanlarındak eksklkler, çevremzdek brçok ülkede çöküşler daha da beslemektedr. Bütün bunların sonucu olan terörzm ve şddet, göç ve mültec sorunları, deolojk çatışmalar ve popülst eğlmler küresel ortamı daha da karmaşık hale getrmektedr. Bu tehdtlerle etkn mücadele çn gerekl olan uluslararası ve bölgesel şbrlğ sağlanamamaktadır. Endşe verc bu uluslararası ortam Türkye’y doğrudan etklemekte ve yakından lglendrmektedr. Mevcut koşullarda öncelkle ulusal çıkarlarımızı ve güvenlğmz en y bçmde koruyacağız. Bölgesel ve küresel stkrar le barışın geleneksel br savunucusu olarak 125 aynı zamanda yaşanmakta olan küresel çalkantının yatışmasına da katkıda bulunmaya gayret göstereceğz. Dış poltkamızın k temel öncelğ bulunacaktır: Brncs, Türkye’nn ulusal güvenlğn sağlamak, bu çerçevede toprak bütünlüğümüzü ve ulusal egemenlğmz korumaktır. İkncs se ekonomk refahımıza ve büyümemze yardımcı olmaktır. Dplomasnn daha güçlü yürütülmes çn ülke ç kutuplaşmanın azaltılması ekonommzn ve sosyal dokumuzun güçlenmes gerektğne nanıyoruz. Türkye’nn ortak değerler le şekllenen ttfaklarını koruyacağız. Ortak menfaatler üzernden şekllenen yen şbrlklerne de açık olacağız. Brleşmş Mlletler Şartı, İnsan Hakları Evrensel Bldrs gb temel belgelere, TBMM tarafından onaylanmış olan uluslararası sözleşmelere ve oluşturulmasına katkıda bulunmuş olduğumuz normlara ttzlkle bağlı kalacağız. Türkye, özel jeostratejk konumu ve tarhsel koşulları çerçevesnde brçok uluslararası ve bölgesel kuruluşta öncü, kurucu, ortak, üye veya gözlemc statüsüyle yer almıştır. Bu kuruluşların değşen küresel koşullardak yen kmlk, yön ve msyon arayışlarına yapıcı katkıda bulunacağız. Dünyada ve bölgemzde demokratk ve şe af br çoktaraflılık anlayışının ve kurumlarının hyası çn çalışacağız. Bu çerçevede Brleşmş Mlletler Güvenlk Konsey’n daha katılımcı hale getrmey hedefleyen reform çalışmalarının sonuç vermesne öncelk vereceğz. Türkye’y tüm müttefkleryle, komşularıyla ve çevresndek ülkelerle çşlerne karışmama lkes temelnde yapıcı ve dengel dyaloglar kurablr duruma getreceğz. Böylece çevremzde br stkrar ve refah havzası oluşturulmasını sağlayacağız. Türkye’nn kl lşklernn onarılmasını ve güçlendrlmesn, karşılıklı tcaret ve yatırımların güvenlğ bakımından da değerlendreceğz. Dplomasmz sadece kl lşklermzde değl, bölgesel ve uluslararası htlaflar ve haksızlıklar bakımından da adalet ve hukuk temelnde uzlaştırıcı, sorun çözücü kmlğne tekrar kavuşturacağız. Krzlerden beslenmeyeceğz. Dplomas yoluyla sorunları çözerek, krzler önleyerek güçleneceğz. Sorunların değl, çözümlern parçası olacağız. Mevcut kırılgan küresel ortamda Türk dış poltkasının sağlıklı ve tutarlı br seyr zlemes çn gerçekç, htyatlı, dkkatl ve sabırlı davranacağız. Ancak dplomasmze gerektğnde yaratıcı ve cesur adımlar atablecek esneklğ de kazandıracağız. Kısa vadel, ç poltkaya yönelk, dar part veya kş propagandası amaçlı polemkç söylem ve tarzın ulusal çıkarlarımıza zarar verdğn dkkate alarak ağırbaşlı ve sorumlu üslup ve yaklaşımlar benmseyeceğz. Türkye’nn Osmanlı ve Cumhuryet dönemlernde elde ettğ değerl br dış poltka tecrübes ve bunu özümsemş lyakatl kadroları vardır. Dışşler Bakanlığı başta olmak üzere tüm lgl kurumları, Türkye’nn uluslararası lşklernn yürütülmes sürecnn etkn unsurları yapacağız. Dış poltkanın belrlenmes ve uygulanması süreçlernn çoğulcu olması gerektğne nanıyoruz. Dış poltkamızı parlamento, basın, düşünce kuruluşları ve ekonomksosyal aktörler dahl, svl toplum le şbrlğ halnde, genş ve şe af br stşareye dayandıracağız. Böylece uzun vadel ulusal çıkarlarımıza ulusal mutabakata dayalı kuvvetl br temel kazandırmış olacağız. Türkye’nn Cumhuryet dönem dplomassne yön vermş olan Mustafa Kemal Atatürk’ün ç barış le dünya barışını bağdaştıran şarının bugünün koşullarında da geçerllğn muhafaza etmekte olduğuna nanıyoruz. Yukarıdak lkeler doğrultusunda, bölgesel ve küresel meselelerde sorumluluk alan yapıcı ve brleştrc br mll dış poltka uygulayacağız. Dış poltka kapastemz gelştrmek ve desteklemek üzere ünverstelern bölge/konu bazlı ensttüler kurmasını teşvk edecek ve bu kuruluşları poltka yapım süreçlernde etkn kullanacağız. Bu bağlamda öncelkle Ortadoğu, Balkanlar ve Afrka olmak üzere dünyanın değşk bölgelerndek çatışma bölgelern ve çatışma çözümü süreçlern takp eden akademk çalışmalar ve ensttüler kurulmasını destekleyeceğz.
Dış Poltka Gündem
Yukarıdak lkeler çerçevesnde, dış poltkamızda eğleceğmz başlıklar bakımından bütün komşularımız, NATO müttefklermz, AB ortaklarımız, Türk Dünyası, Akraba Topluluklar ve Arap-İslam Dünyası le lşkler güçlendrmek öncelk taşıyacaktır. Kıbrıs davamız ve Yunanstan le lşklere de özellkle odaklanacağız. Başta Irak ve Surye’dek durum olmak üzere, çevremzde bulunan ve ulusal güvenlk ve refahımızı etkleyen acl sorunların çözümü çn çalışmak br dğer öncelğmz teşkl edecektr. Dğer ülkelerde yaşayan vatandaş ve soydaşlarımız le lglenmek, adalet ve nsan yardım bekleyen halklara el uzatmak her zaman gündemmzde olacaktır. Başta Flstn, Dağlık Karabağ ve Keşmr meseleler olmak üzere, htlafların barışçı syas çözümünü teşvk edeceğz. Yurtdışı Türkler, Orta Doğu ve Afrka ve dğer bazı konularda kapsamlı vzyon belgelermz üzernden poltkalar yürüteceğz. Yen coğrafyalar le lşkler de gelştreceğz. Bütün bu görevler daha y yerne getrmek çn bölgesel ve uluslararası kuruluşlar ve mekanzmalar le şbrlğnden de yararlanacağız. Avrupa Brlğ’ne üyelğmzn tarh öneme sahp br hedef olduğunu, bu hedefn gerçekleştrlmesnn gerek ülkemz gerek çnde bulunduğumuz coğrafya açısından büyük önem taşıdığını düşünüyoruz. Bu nedenle Türkye’nn AB üyelğ bzm çn vazgeçlmez orta ve uzun vadel br hedef olmaya devam edecektr. Daha kısa vadede se Türkye le AB arasında tam üyelk sürecnn tamamlayıcısı ntelğnde, Gümrük Brlğ’nn kapsamının genşletlerek modernleştrlmesn, göç poltkaları, yenlkçlk, terör le mücadele ve savunma ve güvenlk alanında şbrlğn sağlayacağız. Küresel düzeyde, özellkle bazı Avrupa ülkelernde yükselen ve bu ülkelerde yaşayan vatandaşlarımızı da etkleyen ırkçılık, yabancı düşmanlığı, slamofobya ve antsemtzm eğlmlerne karşı mücadelenn başarısı çn, AB Komsyonu ve AB ülkelerndek syas, svl ve kültürel aktörlerle eşgüdüm çnde olacağız. NATO‘nun sağlamış olduğu caydırıcılığın Türkye’nn ulusal güvenlğ açısından krtk önemde olduğunu düşünüyoruz. Dolayısıyla bu transatlantk ttfakın, önümüzdek dönemde de güçlenerek yoluna devam etmesn hedefleyeceğz. Dğer yandan, NATO’nun da değşen tehdt koşul ve coğrafyasına ayak uydurmasını teşvk edeceğz. Bu bağlamda NATO’nun ülkemz açısından da en önde gelen tehdtler arasında yer alan, terör le mücadele, ktle mha slahlarının yayılmasının önlenmes, sber güvenlk le hbrd ve enformasyon savaşları le mücadele alanındak yeteneklern artırmasını savunacağız. Öte yandan Türkye’nn NATO ülkelernn güvenlğne yapmış olduğu katkılara paralel olarak NATO ülkeler n n de Türkye’n n karşı karşıya kaldığı tehdtlere yönelk koşulsuz dayanışma çnde olmalarını sağlamak öncelğmz olacaktır. ABD le, stratejk ortaklığımızın ve müttefklk lşklermzn aksamasına yol açmış olan sebepler ve bunların ortadan kaldırılması konusunda ve bölgesel konularda yen br dyaloğa greceğz. FETÖ ve PYD/YPG gb terör örgütlerne bazı ABD makamları tarafından verlen desteğn keslmes konusunda ısrarcı olacağız. Amerkan Kongres tarafından Türkye aleyhne alınan kararların düzeltlmesne çalışacağız. Kıbrıs davamız konusunda, KKTC le yakın stşare halnde BM çerçevesndek müzakerelern devamı temelnde Ada’da adl, kalıcı ve bölgenn stkrarına katkı sağlayacak br çözüm sağlanması çn çaba sarf edeceğz. Yunanstan le y komşuluk hedefyle, Ege’de yaşanan karasuları, kıta sahanlığı, hava sahası, münhasır ekonomk bölge gb konular üzernde öteden ber süren temaslar devam ettrlecek, Batı Trakya’dak soydaşlarımızın sorunları da gündemde tutulacaktır. Doğu Akdenz havzasındak petrol ve doğal gaz kaynaklarının bölge ülkeler arasında hakkanyete dayalı olarak ve bölgedek barış ve refaha katkı sağlayacak şeklde brlkte kullanılması konusunda çaba sarf edeceğz. Bölgenn br anlaşmazlık ve çatışma alanı değl, şbrlğ ve stkrar havzası halne getrlmesn hedefleyeceğz. Rusya le çok boyutlu ortaklık ntelğ taşıyan kl lşklermzn sağlıklı ve dengel bçmde devam etmesn hedefleyeceğz. Bölgesel ve dğer bazı konulardak farklılıkların k ülke çıkarlarına olumsuz yansımaması çn azam özen göstereceğz. Türk Dünyası ve Akraba Topluluklarımız le lşklere yen br heyecanla eğlecek, bağları ve dostluk köprülern güçlendreceğz. Yaşanan sorunlar le yakından lg lenecek ve hamas söylemlerden öteye kalıcı projeler uygulayacağız. Türksoy, Türk Keneş, TÜRKPA, Türk Dünyası Ünversteler Brlğ gb oluşumları ve Yunus Emre Ensttüsü ve TİKA’yı daha etkn ve verml kılacağız. Yurtdışında yaşayan ve ülkemzn asl br parçası olarak kabul ettğmz vatandaşlarımızın anavatanları le olan başta dl ve kültür olmak üzere çok boyutlu bağlarının korunmasını ana hedef olarak koyuyoruz. Yaşadıkları ülkelerde toplumsal hayatın syaset, eğtm, blm, kültür ve tcaret gb farklı alanlarına eşt düzeyde ve yüksek sevyede aktf katılımlarının teşvk edlmesne öncelk veryoruz. Bu vatandaşlarımızın karşı karşıya bulundukları İslam karşıtı ve yabancı düşmanı ortamın ortadan kaldırılması çn ev sahb ülkelern resm ve svl unsurları nezdnde çok yönlü grşm ve faalyetlerde bulunacağız. Bütüncül, kapsayıcı, tutarlı, uygulanablr, çözüm odaklı ve yaşadıkları ülke ve toplumlarla lşk ve şbrlğn destekleyen, uzun vadel, syaset üstü, ulusal ve uluslararası hukuka saygılı br poltka gelştreceğz. Bu poltkamızı güncel syas gündemler üzernden şekllendrmeyecek, dasporamızı ç poltka gündemne göre asla araçsallaştırmayacağız. Devletmzn yurt dışındak vatandaşlarımıza olan anayasal sorumluluğunu azam derecede yerne getrmesn hedefleyeceğz. Kamu hzmetler, eğtm, kültür, hukuk, ale, dnî hzmetler, ekonom, svl toplum ve medya gb alanları kapsayıcı ve svl toplum ve kanaat önderleryle şbrlğ çersnde poltkalar takp edeceğz. Bu alanda faalyet gösteren kurumlarımızın, kapsayıcı, sürdürüleblr, bütüncül ve brbryle koordnel br şeklde yenden yapılandırılması sağlayacağız. Türkye’nn Orta Doğu’da kısa vadel hedef bölgedek çatışmaların ve şddetn son bulması, orta vadede sorunların barışçıl yollarla çözümü ve ekonomk şbrlğ le kalkınmaya odaklanılması, uzun vadede se kend çndek farklılıklarıyla bölgesel barış ve refahı tess etmş br bölge yaratılmasıdır. Türkye’nn kend güvenlk ve ekonomk çıkarları bakımından da geçerl olan bu hedeflern ve yukarıdak vzyonun hayata geçrlmesne katkıda bulunablmek çn, Orta Doğu’da güven tazelemeye ve kl lşklern yenden güçlendrmeye htyacının olduğunu, ulusal menfaatler le bölge gerçekler arasında rasyonel br denge oluşturması gerektğn ve bölgedek sorunlarda taraf değl, çözüm unsuru olableceğn, bunun çn bölgeyle lşksn meşru aktörler aracılığıyla düzenlemesnn yararlı olacağını düşünüyoruz. Surye’nn toprak bütünlüğünün ve egemenlğnn korunmasını savunuyoruz. Surye’de kalıcı çözümün, tüm etnk ve dn grupların, Surye yönetmnde temsl ve doğal kaynaklarından adl br şeklde faydalanmasından geçtğne olan nancımız tamdır. Bunun öncelkle syas ve dplomatk yöntemlerle sağlanacağına nanıyoruz. Dolayısıyla, syas-dplomatk çözümün bütün taraflarıyla yapıcı ve gerçekç br dyalog sürdürmemzn Türkye’nn ulusal güvenlğ ve çıkarları le uyumlu br sonuca ulaşılmasına yardımcı olacağını düşünüyoruz. Böylelkle Türkye’nn, Adana Protokolü uyarınca kendsne tanınmış olan haklardan stfade le, Surye le potansyel terör tehddnn bertaraf edlmes yönünde şbrlğ mkanına kavuşacağını öngörüyoruz. Irak’ın toprak bütünlüğü ve syas brlğnn korunması, merkez hükümetn güçlenmes, stkrarın sağlanması ve refahının artması bu ülke le lgl temel öncelklermz teşkl edecektr. Bu doğrultuda Irak Hükümet ve Irak Kürt Bölgesel Yönetm le dyalog ve şbrlğn gelştreceğz. İran le olan geleneksel komşuluk lşklermz sürdürmeye büyük önem vereceğz. İran le altı ülke arasında nükleer dosya konusunda yapılmış olan anlaşmanın uygulanmasının aksamasını ve ABD tarafından yaptırım polt kalarının uygulanmasını bölgenn ve Nükleer Slahların Yayılmasının Önlenmes Antlaşmasının (NPT) geleceğ bakımından son derece talhsz br durum olarak görüyoruz. Söz konusu anlaşmanın uygulanmasının sağlanması çn başlatılablecek yen grşmlere kolaylaştırıcı olarak katkıda bulunmaya hazır olacağız. Kafkasya’da stkrar ve şbrlğnn sağlanması çn 2008 yılında Türkye tarafından önerlmş olan Kafkasya İstkrar ve İşbrlğ Platformu grşmn canlandıracağız. Ermenstan’ın Azerbaycan topraklarının şgalnn br an önce son bulmasını temnen Mnsk Grubu çerçevesndek ve dğer gayretlere destek vereceğz. Balkan ülkeler le kl lşklermz tarhsel, nsan ve coğraf lşklermze uygun olarak çok yönlü bçmde gelştreceğz. Güneydoğu Avrupa’yı kapsayan çok taraflı forumların daha etkn hale getrlmesnn bölgenn stkrarı çn önem taşıdığını savunacağız. Flstn topraklarının şgalnn ve bunun sonucu olan vahm nsan durumun sona ermes, bölgede ve dünyada barışın en temel gereğ olmaya devam etmektedr. BM Güvenlk Konsey kararları çerçevesnde, 1967 sınırları çnde başkent Doğu Kudüs olan bağımsız ve egemen br Flstn Devlet’nn kurulması çn, uluslararası toplum nezdnde ve konunun tüm tarafları le dyalog halnde azam gayret göstereceğz. ABD’nn Kudüs ve İsral yerleşmler le lgl poltkalarını değştrmesnde ısrarlı olacağız. Asya-Pasfk bölges küresel güç değşm sebebyle önümüzdek senelerde artarak önem kazanacaktır. Bölgedek gelşmeler yakından takp edecek ve ülkemzn ulusal menfaatler çn sunduğu şbrlğ fırsatlarını partmzn kalkınma ve güvenlk odaklı dış poltkası doğrultusunda değerlendreceğz. Tüm bölge devletler le dostluk lşklermz güçlendrmek ve ekonomk, syas ve dplomatk lşklermz gelştrmek öneml br hedefmz olacaktır. Afrka poltkamızı, tcaret, beşer kalkınma, nsan yardım, yoksulluğa karşı mücadele, alt yapı yatırımları, kapsayıcı kurumlar yaratma aracılığıyla çatışma çözümü ve uzlaşma temelnde yürüteceğz. Yükselen br kıta olarak gördüğümüz Afrka’dak temslclklermz çok daha etkn ve verml br şeklde kullanacağız.
