Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’na göre, Ä°ran nükleer programını önemli ölçüde hızlandırdı. Tahran yüzde 60 saflıkta yaklaşık 409 kilogram uranyuma sahip.
Merkezi Viyana’da bulunan Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı’nın (IAEA) yeni raporuna göre, İran nükleer programını büyük ölçüde hızlandırdı ve ÅŸu an yüzde 60 saflıkta yaklaşık 409 kilogram uranyuma sahip. IAEA’nın yayınladığı son üç aylık raporundan bu yana, miktarın yaklaşık yüzde 49 arttığı belirtildi. Diplomatlara göre, Ä°ran’ın elindeki miktarın yaklaşık onda birine tekabül eden 42 kilogram uranyumun yüzde 90’a kadar zenginleÅŸtirilmesi durumunda bu bir nükleer silah için yeterli olabilir.
İran faaliyetlerini gizledi iddiası
Ä°kinci bir baÅŸka raporda ise IAEA BaÅŸkanı Rafael Grossi, Ä°ran Ä°slam Cumhuriyeti’nin geçmiÅŸte üç tesiste nükleer faaliyetlerini ve malzemeleri kurumdan gizlediÄŸini belirtiyor. Bu tesislerdeki incelemelerin “engellendiÄŸi” de not edilirken, Ä°ran’ın yöneltilen soruları yanıtlamadığı veya inandırıcı olmayan cevaplar verdiÄŸi de kaydediliyor. Ayrıca, çalışmalarının olası izlerini ortadan kaldırdığı ve belirsizleÅŸtirdiÄŸi de ileri sürülüyor.
Grossi, bu gizli faaliyetler hakkında daha önceki raporlarında da saptamalarını aktarmıştı. Ancak Kasım 2024’t IAEA Yönetim Kurulu’nun Arjantinli BaÅŸkan’ı yeni ve daha kapsamlı bir rapor hazırlamakla görevlendirmesinin ardından hazırladığı son raporda öncekilere göre daha net bulgular içeriyor.
Söz konusu raporun Yönetim Kurulu’na, Ä°ran’ın IAEA ile denetim anlaÅŸmalarını ihlal etmesi nedeniyle BM Güvenlik Konseyi’ni devreye sokması için bir dayanak teÅŸkil etmesi de söz konusu olabilecek. Almanya, Ä°ngiltere ve Fransa, bu baÄŸlamda BirleÅŸmiÅŸ Milletler çerçevesinde yeni yaptırımları gündeme getiren devletler arasında yer alıyor. Nisan ayından bu yana ABD, Ä°ran ile yeni bir nükleer anlaÅŸma üzerinde müzakere yürütüyor.
Tahran iddiaları reddiyor
ABD ve AB, Ä°ran’ın nükleer silah inÅŸa edebileceÄŸini öne sürüp Ä°ran’ın nükleer programını büyük ölçüde kısıtlamasını talep ediyor. Tahran böyle bir niyeti olmadığını vurgularken, nükleer programı ve uranyum zenginleÅŸtirmeyi barışçıl amaçlarla kullanım için yürüttüğünü tekrarlıyor.
Trump, ilk görev süresi olan 2018’de, Ä°ran’ın nükleer programını kısıtlamayı ve karşılığında yaptırımları kaldırmayı amaçlayan Viyana nükleer anlaÅŸmasından tek taraflı olarak çekilmiÅŸti. Daha sonra Tahran’ın da anlaÅŸmaya uymadığı görüldü.
Ä°srail’den tepki
Reuters haber ajansının ulaÅŸtığını duyurduÄŸu rapor hakkındaki haberlerin yayınlanmasından hemen sonra Ä°srail BaÅŸbakanı Benyamin Netanyahu’nun ofisinden konuyla ilgili açıklama yapıldı. Raporun Ä°ran’ın nükleer programının barışçıl amaçlı olmadığının göstergesi olduÄŸu ileri sürülürken, açıklamada “Ä°ran nükleer silah üretmede kararlı. Uluslararası toplum ÅŸiimdi harekete geçmeli ve Ä°ran’ı durdurmalı” ifadeleri yer aldı.
Son günlerde, uluslararası toplumda Ä°srail’in Gazze politikası nedeniyle ulararası insani hukuku ihlal ettiÄŸi yönünde eleÅŸtiriler artmış, Ä°srail’e silah desteÄŸinin ve AB ile ortaklık anlaÅŸmasının gözden geçirilmesi yönünde talepler dile getirilmiÅŸti.
Yahudilere yönelik tarihi soykırım suçu nedeniyle ÅŸimdiye kadar Ä°srail’in yanında yer alan Almanya’nın da tutumunda deÄŸiÅŸme gözlemlenmiÅŸ, DışiÅŸleri Bakanı Johann Wadephul Ä°srail’e silah satışının gözden gecirilecegini açıklamıştı. Öte yandan Ä°srail’in Ä°ran ve Husilere karşı kendini savunma hakkına da dikkat çekip, silah satışı konusunu dikkatli incelenecegi de belirtildi.
Reuters, dpa/ETO,BÖ/DW-T
