Konsulê Giştî yê Ermenistanê yê Hewlêrê Rafayel Movsesyan ragihandku ku helwesta Hikûmeta Herêma Kurdistanê ji bo parastina nasnameya civaka Ermeniyan û nirxên wan ên çandî di herêmê de, cihê rêzgirtinê ye.
Konsulê Giştî yê Ermenistanê yê Hewlêrê Rafayel Movsesyan di hevpeyvîneke taybet a bi Pêşkeşkarê Rûdawê Nwêner Fatih re de got:
“Ermeniyên li Herêma Kurdistanê di navbera têkiliyên Hewlêr û Êrîvanê de roleke girîng wekî pir dilîzin.”
Rafayel Movsesyan diyar kir ku Herêma Kurdistanê ji bo jiyan û xebatê cihekî pir xweş e û ew dixwaze vê derfetê bi kar bîne.
Têkiliyên bazirganiyê ji 250 milyon dolarî derbas bûne
Movsesyan bal kişand ku têkiliyên bazirganiyê yên di navbera her du aliyan de van demên dawî geş bûye û got:
“Li gorî daneyên fermî yên 2024an, qewareya bazirganiyê ya di navbera Ermenistan û Îraq-Herêma Kurdistanê de gihiştiye nêzîkî 250 milyon dolarî.”
Rafayel Movsesyan da zanîn ku ev hejmar ji bo welatekî biçûk wekî Ermenistanê girîng e lê li gorî wan, potansiyel gelekî zêdetir e.
Movsesyan destnîşan kir ku di bazirganiya di navbera Ermenistan û Herêma Kurdistanê de niha berhemên wekî cigare, berhemên sewalan û qehwe hene û wiha domand:
“Hîn daneyên me yên temam nînin ji ber ku dabeşkirina daneyan a cuda ji bo Îraq û Herêma Kurdistanê nîne.
Lê ez dibînim ku gelek berhem hene ku hîn nayên nasîn. Em dixwazin cûreyên berheman zêdetir bibin.
Em bawer dikin ku cûreyên berheman dikarin gelek zêdetir bin.”
“Kurdistan ji bo karsazên Ermenî bazareke balkêş e”
Movsesyan da zanîn ku şirketên cuda yên li Ermenistanê dixwazin li Herêma Kurdistanê hilberîn û hinardeyê bikin wiha domand:
“Ez niha bi bazirganên ku dixwazin hinardeyê û hilberînê li Herêma Kurdistanê bikin re di têkiliyê de me.
Ev bazirgan û şirket sektorên cuda temsîl dikin, ji hilberîna xwarinê bigire heta şirketên teknolojiya agahiyê dixwazin xizmetên xwe pêşkêşî Herêma Kurdistanê bikin.”
Movsesyan diyar kir ku têkiliyên nêzîk bi odeyên bazirganiyê re jî ava kirine û got:
“Me demeke nêzîk civîn bi Odeya Bazirganî û Pîşesaziyê ya Hewlêrê û Odeya Bazirganî û Pîşesaziyê ya Silêmaniyê re pêk anîn.
Di van civînan de, me li ser girîngiya beşdarbûna heyetên bazirganiyê di fuar û pêşangehên ku li Ermenistan û Herêma Kurdistanê têne lidarxistin de lihevhatinek çêkir.”
Hewldanên Kurdistanê ji bo parastina nasnameya Ermeniyan tên teqdirkirin
Movsesyan di nirxandina xwe ya li ser rewşa civaka Ermeniyan a li Herêma Kurdistanê de bi taybetî pesnê helwesta birêvebiriya herêmê da û wiha got:
“Em bi civaka Ermenî ya li Îraq û Herêma Kurdistanêserbilind in. Em dibînin ku rêzeke mezin heye ji bo civaka Ermenî li vir û ew jî bi awayekî bêdeng beşdarî pêşvebirina herêmê dibin.”
Konsulê Ermenistanê spasiyeke taybet ji birêvebiriya Herêma Kurdistanê re kir û got:
“Ez spasiyên xwe pêşkêşî berpirsên Herêma Kurdistanê dikim ji bo hewldanên wan ên parastina nasname û çanda civaka Ermenî.
Welatiyên me wekî pirekî girîng di navbera Ermenistan û Herêma Kurdistanê de xizmetê dikin.”
300 xwendekarên Kurd li Ermenistanê dixwînin
Rafayel Movsesyan behsa hevkariya di warê perwerdeyê de jî kir.
Wî da zanîn ku niha nêzîkî 300 xwendekarên Kurd li Ermenistanê perwerdeyê dibînin, piraniya wan di fakulteyên tibî de dixwînin û got, “Helbet em dixwazin xwendekarên zêdetir ji Herêma Kurdistanê li welatê me bixwînin.”
Bi gotina wî salên dawî peymanên girîng di navbera saziyên perwerdeyê de hatine îmzekirin.
Derbarêv vê yekê jî got, “Peymanên dualî di navbera Zanîngeha Dewletê ya Êrîvanê û Zanîngeha Dihokê, di navbera Enstîtuya Muzexaneya Komkujiya Ermeniyan û Zanîngeha Helebceyê û di navbera Enstîtuya Lêkolînên Rojhilatê û Zanîngeha Koyeyê de hatine îmzekirin.”
Hevkariya çandî û xebatên UNESCOyê
Movsesyan tekezî li ser berdewamiya hevkariya di warê çandî de kir û bal kişand ser xebatên di çarçoveya bernameya UNESCOyê de ya bi navê “Vejandina Rihê Mûsilê” û wiha got:
“Komek pisporên Ermenî ji enstîtuyeke destnivîsên kevn a pir naskirî li Ermenistanê bi navê Matenadaran, sala borî ji bo cara sêyemîn serdana Hewlêrê kir û xebat li Navenda Dîjîtalkirina Destnivîsên Rojhilatê ya li Hewlêrê pêk anîn.
Pisporên me di dema ku li vir man de, gelek belgeyên kevn restore kirin û ji pisporên navendê re çalakiyek berfireh li ser parastina destnivîsan û restorasyon pêk anîn.”
Potansiyela geştûguzariyê û têkiliyên veguhastinê
Konsulê Giştî behsa potansiyela di warê geştûguzariyê de jî kir.
Movsesyan diyar kir ku niha seferên balafiran ên rasterast di navbera Hewlêr û Êrîvanê de hene û got:
“Em dibînin ku geştûguzarî di navbera Ermenistan û Herêma Kurdistanê de, di mevsîmên havîn û payîzê de mezin dibe û bi pêş dikeve.
Havînê hin geştiyar tên serdana Ermenistanê û her wiha geştiyarên me jî ji Ermenistanê tên serdana Herêma Kurdistanê.”
Movsesyan got ku ew li ser bi pêşxistinên cuda ji bo firehkirina hevkariya geştûguzariyê dixebitin lê hîn negihiştine asta ku ew dixwazin.
“Êzidî pireke din a di navbera her du aliyan de”
Rafayel Movsesyan tekezî kir ku civaka Kurdên Êzidî ya ku li Ermenistanê dijî jî faktoreke girîng e di têkiliyên di navbera her du aliyan de.
Movsesyan wiha got:
“Gelek Êzidî her sal Îraqê ziyaret dikin û diçin Lalişê. Em dikarin vê yekê jî wekî pireke girîng di navbera Ermenistan û Herêma Kurdistanê de bibînin.”
Konsulê Giştî anî bîra me ku civakên Kurd û Êzidî li Ermenistanê bi du kursiyên di parlementoyê de têne temsîlkirin.
Movsesyan, bersiva pirsa ku çima ev her du civak li Ermenistanê wekî komên etnîkî yên cuda têne nasîn, wiha da:
“Hikûmeta Komara Ermenistanê nasnameyeke taybet li ser xelkê ferz nake. Eger kêmaniyek xwe çawa pênase dike, em wê qebûl dikin.
Em nasnameyên xwe li ser kêmaniyên xwe ferz nakin.”
Têkilî li ser bingeha dostane û berjewendiyên hevpar in
Movsesyan, di nirxandina rewşa gelemperî ya têkiliyên di navbera Ermenistan û Herêma Kurdistanê de nîgaşeke erênî pêşkêş kir:
“Dema ku em rojevên zengîn û çalakiyên xurt ên di navbera Ermenistan û Herêma Kurdistanê de dibînin, em dikarin bi hêsanî bibînin ku Ermenistan girîngiyê dide têkiliyên bi Herêma Kurdistanê re.
Em van têkilî û hevkariyên hem dostane hem jî sûdwergirtina hevpar dibînin.”
Movsesyan hêviya xwe anî zimên ku têkilî dê di paşerojê de zêdetir geş bibin û gotinên xwe wiha qedand:
“Ez hêvî dikim ku em dê di çend salan de, belkî di demeke zûtir de, encamên hevkariya xwe bibînin.” (Rûdaw)
