Rojnameya pêşîn a kurdî, Kurdistan, di 22yê Nîsana 1898an de li Qahîreyê ji alî kurê Mîr Bedirxan, Miqdat Midhet Bedirxan ve hat derxistin. 75 sal piştî derketina vê rojnameyê, di 1973an de li Kurdistana Başûr, 22yê Nîsanê wek Roja Rojnamegerîya Kurdî hat qebûlkirin û ji wê rojê de ye her sal ev roj tê pîrozkirin.
Rojnameya Kurdistanê li serhev 31 hejmar derket. Miqdat Midhet Bedirxan 5 hejmarên pêşîn derxist, lê ji ber zordestiya dewleta osmanî Miqdat Midhet Bedirxan nema karibû derxista, loma birayê wî Ebdurrehman Bedirxan dest bi derxistina rojnameya Kurdistanê kir. Ebdurrehman Bedirxan jî ji ber zilma dewleta Osmanî, piştî Qahîreyê, li Swîsre û Îngilîstanê dest bi derxistina rojnameya Kurdistanê kir. Rojnameya Kurdistanê li ser hev 31 hejmarên wê derketin (hejmar 1, 1898- hejmar 31, 1902).
Dîroka rojnamegerîya kurdî beşê herî girîng ê gelê kurd ya sedsala me ye. Bi îfadeyeke din derketina rojnamegeriya kurdî, destpêka qonaxa hişyarbûn û têkoşîna xweavakirina milî ya modern a gelê kurd e. Bi derketina rojnameyên kurdî re bîr û bawerî, zanîn û kultura rewşenbîrî ya nûjen a li ser bingeha neteweyî ya modern dest pê kir.
Çend sal piştî derketina rojnama kurdî ya pêşîn (Kurdistan,1898), rêxistina netewî ya pêşîn (Kurdistan Azmî Qewî Cemîyetî-1900) jî ava bû. Ji wê rojê vir de jiyana têkoşîna rêxistinî û rojnamegerî ya miletê kurd mil bi mil heta îro hat û îro jî her bi awayê neteweparêzîyê berdewam e û dimeşe.
Ji roja ku rojnameya Kurdistanê derketiye heta îro bi hezaran (çi legal û çi îllegal) kovar û rojnameyên kurdan derketine. Lê hertim dewletên kolonyalîst li hember van kovar û rojnameyan, li hember berpirsiyar û nivîskarên wan bûne asteng û zilm û zoreke nedîtî li wan kirine. Di vî warî de zilma li ser berpirsiyar, nivîskar û heta xwendevanên rojnameya Kurdistanê (1898) bigre heta îro jî her ew zilm û zordestî berdewam e. Gelek rojnamevanên kurd li her çar parçeyên Kurdistanê hatine zindan kirin û kuştin, di salên 90î de li Kurdistana Bakur, rojnamevanên wek Musa Anter, Huseyin Deniz, Medet Serhat, Hafiz Akdemir û hîn gelekên din ji alî dewleta tirkan ve hatine kuştin.
Ji ber wê yekê, rojnamegeriya kurdî ji alîkî ve jî mirêka têkoşîn, trajedî û rewşa ronakbîr û civata kurdî ya dema hişyarbûna neteweyî ye.
Bi vê hincetê, em hemû rojnamevanên kurdên ku di vê riyê de şehîd bûne bi bîr tînin û dibêjin roja rojnamegerîya kurdî pîroz be!
22yê Nîsanî Roja Rojnamegereya Kurdî Pîroz Bo
Rojnameya siftî a bi kurdî, Kurdistan, 22yê nîsana 1898an di Qahîre di kişta lajê (lacê) Mîr Bedirxanî, Miqdat Mîdhet Bedirxan ra amê vetiş. Weciyayêşê na rojname ra 75 serran ra tepiya serra 1973in di başûrê Kurdistanî di 22yê nîsanî ze roja rojnamegereya kurdî ame qebûlkerden û a roj ra teiya her ser nar oj yena pîrozkerdiş.
Pêsero 31 homarê (amorî) Rojnameya Kurdistanî vejiyay. Mîqdat Mîdhet Bedirxanî 5 homarê sifteyinî vetî, labrê sedemê zordareya dewleta Osmanî ey nêşa dewam kero, cora jî birayê ci Ebdurehman Bedirxanî dest bi vetişê Rojnameya Kurdistan kerd. Ebdurehman Bedirxanî sedemê zilmê dewleta Osmanî ver Qahîre ra tepiya Swîsre û Îngilîstan di vetişê rojname dewam kerd. Pêsero 31 homarê Rojnameya Kurdistan vejiyay (homar 1, 1898- homar 31, 1902).
Tarîxê rojnamegereya kurdî qismê hero muhîm ê miletê kurd ê seserra ma ya. Bi vetişê do bîn, vejiyayişê rojnamegereya kurdî, destpakerdişê qonaxê ayabiyayiş û micadeleyê xuawakerdena millî a modern ê miletê kurd a. Bi vejiyayişê rojnameyanê kurdî bîr û bawerey, zanayiş û kulturê rewşenbîrey ê newe ê hîmê neteweyî (millî) ê modernî dest pakerd.
Çend serrî vejiyayişê rojnemeya siftî a kurdî (Kurdistan 1898) ra pey, organizasyonê netewî ê siftî (Kurdistan Azmî Qewî Cemîyetî- 1900) jî awa bî. A roj ra pey micadeleyo bi organize û rojnamegrey a miletê kurd heta ewro ame û ewro jî bi awayê (şeklê) neteweparêzey (miletperwerey) dewam keno.
A roja ki rojnameya Kurdistan vejiya û heta ewro bi hezarana (çi legal û çi jî îllegal) kovar û rojnameyê kurda vejiyayê. Labrê dewletanê kolonyalîst her tim qarşidê nê kovar û rojnameyan û mesûlanê ci û nuştoxanê ci di biyê asteng û zilm û zorê do gird bi înan kerdo. No zilmo ki bi mesûl, nuştox û wendoxanê rojnameya Kurdistanî dest pa kerd bi, heta ew ro jî dewam keno. Xeylê rojnamevanê kurdî heme çehar parçeyanê Kurdistanî di ameye hepiskerdiş û kiştiş, serranê 1990 di vakurê Kurdistanî di rojnamevanê zey Mûsa Anter, Huseyin Deniz, Medet Serhat, Hafiz Akdemir û xeylê bînî kişta dewleta tirk ra ameyê kiştiş.
Cora jî rojnamegereya kurdî kiştê ra jî lîlikê micadele, trajedî û halê ronakbîrey û ciwatê kurdî ê wextê ayabiyayişê neteweyî yê.
Bi minasebeta ma heme rojnamevanê kurd ê k ina ray di şehîd biyê xovîrî anê û vanê wa roja rojnamegreya kurdî pîroz bo!
Buroyê Çapkerdiş û înformasyonî ê Partîya Azadîya Kurdistanî(PAK)
22 NİSAN KÜRT GAZETECİLİĞİ GÜNÜNÜ KUTLUYORUZ
İlk Kürt gazetesi Kürdistan 22 Nisan 1898 tarihinde Mir Bedirhan’ın oğlu Miktad Midhat Bedirhan tarafından Kahire’de yayınlandı. 75 yıl sonra 1973 yılında Güney Kürdistan’da 22 Nisan günü Kürt Gazeteciliği Günü olarak ilan edildi.
Kürdistan Gazetesi toplam olarak 31 sayı yayınlanabildi. İlk beş sayısı Kahire’de Mikdat Midhat Bedirhan tarafından yayınlanan gazete Osmanlı devletinin baskıları sonucu yayınını İsviçre ve İngiltere’de sürdürmek zorunda kaldı ve i Abdurahman Bedirhan tarafından yayınlanmaya devam etti. 1898-1902 yılları arasında yayınını sürdüren Kürdistan Gazetesinin 31. Sayıdan sonra yayın hayatı sona erdi.
Kürdistan Gazeteciliği tarihi aynı zamanda Kürt milletinin ulusal uyanış, mücadele ve bilinçlenme tarihidir. Kürdistan Gazetesi’nin çıkışı modern anlamda ulusal ve kültürel bilinçlenmeye zemin yaratmış ve yeni bir sürecin başlangıcı olmuştur.
Kurdistan gazetesinin çıkışından kısa bir süre sonra ilk modern Kürt örgütü olan Kürdistan Azmi Kavi Cemiyeti (1900) kuruldu. O günden bugüne Kürt gazeteciliği Kürdistandaki ulusal kurtuluş mücadelesiyle paralel bir gelişim gösterdi.
Kürdistan Gazetesi’nin çıkışından bugüne kadar legal- illegal binlerce gazete ve dergi yayınlandı. Sömürgeci devletler sürekli olarak Kürt gazete ve dergilerinin sorumluları, yazar çizerleri ve çalışanlarını görülmemiş bir baskı altında tutmaya çalıştılar.
Sömürgeci devletlerin Kürt basınına yönelik baskıları bugün de devam etmektedir. Bugüne kadar her dört parçada binlerce Kürt gazetecisi tutuklandı, ağır cezalara çarptırıldı, onlarcası katledildi. Doksanlı yıllarda Kuzey Kürdistan’da Musa Anter, Medet Serhat, Hüseyin Deniz, Hafız Akdemir gibi bir çok gazeteci Türk devleti tarafından öldürüldü.
Bundan dolayı Kürt gazetecilik tarihi aynı zamanda büyük trajediler, mücadele ve ulusal aydınlanma tarihidir.
Bu münasebetle şehit düşen bütün Kürt gazetecilerini saygı ve minetle anıyoruz ve Kürt gazeteciliği günününü kutluyoruz.
PAK(Partîya Azadîya Kurdistanê-Kürdistan Özgürlük Partisi)
Basın ve İletişim Bürosu
