Metin BEKİROĞLU/YENİGÜN HABER – Sosyo Politik Saha Araştırmaları Merkezi tarafından “Türkçe dışında konuşulan anadillerinin kullanım düzeyi ile anadillerine ilişkin talep ve eğilimleri ölçebilmek’ amacıyla 2-9 Mayıs 2024 tarihleri arasında Diyarbakır, İstanbul, Ankara, İzmir, Kocaeli, Antalya, Gaziantep, Çanakkale, Mersin, Elazığ, Mardin, Şanlıurfa, Van, Batman, Şırnak, Ağrı’da 1276 kişinin katılımıyla saha çalışması gerçekleştirildi.
Online yapılan çalışma kapsamında araştırma grubuna anadilleri-lehçelerinin ne olduğu soruldu. Yanıtlara göre yüzde 74’ü anadilinin Kürtçe, yüzde 11,9’u Zazaca, yüzde 5,3’ü Kürtçe ve Zazaca derken; aralarında Süryanice, Ermenice, Arapça, Gürcüce, Çerkezce, Lazca, Rumca, Osetçe gibi dillere sahip toplamı yüzde 8,8’lik bir kesimin araştırma grubunda yer aldı.
Anadillerin kullanım yaygınlığını görebilmek için sorulan ilk soru, ‘Hanenizde hangi diller-lehçeler konuşulur?’ sorusu oldu. Bu soruya araştırma grubunun yüzde 40,3’ü Türkçe-Kürtçe, yüzde 26,8’i Kürtçe, yüzde 18,8’i Türkçe, yüzde 4,4’ü Zazaca, yüzde 3,8’i Türkçe, Kürtçe ve Zazaca yüzde 2,7’si Kürtçe ve Zazaca yüzde 1,3’ü Gürcüce konuştuklarını yanıtladı. Tabloya göre, hanelerde anadili Türkçe olmadığı halde sadece Türkçe konuşanların oranı yüzde 18,8 iken, Türkçe ve kendi anadillerini hanelerinde birlikte konuşanların toplam oranı yüzde 46’dır. Bu duruma göre araştırma grubunun toplamda yüzde 64,8’inin hanesinde Türkçe kullanıldığı anlaşıldı.
Araştırma grubuna ‘Sokakta, sosyal hayatta çoğunlukla konuştuğunuz dil-lehçe hangisidir?’ sorusuna verilen yanıtlara göre yüzde 71,8’i Türkçe konuştuğunu, yüzde 26’sı Kürtçe, yüzde 1,4’ü Zazaca, yüzde 0,6’sı Kürtçe-Türkçe dillerini, yüzde 0,2’si Süryanice’yi sokakta çoğunlukla konuştuğunu bildirdi. Bu yanıtlar farklı anadillere sahip olan her 10 kişiden en az 7’sinin sokak, sosyal hayat dilinin Türkçe olduğunu belirlendi.
ANADİLİNİ KONUŞAMAYANLARIN ORANI YÜZDE 9
Araştırma grubuna ‘Anadilinizi ne düzeyde anlıyorsunuz? sorusu da yöneltildi. Bu soruya katılımcıların yüzde 44,4’ü çok iyi, yüzde 33,7’si iyi, yüzde 21’i az, yüzde 0,9’u ise hiç anlamıyorum yanıtını verdi. Araştırma grubunun toplamda yüzde 78,1’inin anadilini iyi anladığı görülmüştür. ‘Anadilinizi ne düzeyde konuşabiliyorsunuz?’ sorusuna verilen yanıtlara göre, katılımcıların yüzde 33’ü çok iyi, yüzde 26’sı iyi, yüzde 32’si az konuştuğunu, yüzde 9’u hiç konuşamadığını bildirmiştir. Tabloya göre, katılımcıların toplamda yüzde 59’u anadilini iyi konuştuğu ortaya çıktı.
YÜZDE 13,8’İ ANADALİNİNİ HİÇ OKUYAMIYOR
‘Anadilinizi ne düzeyde okuyabiliyorsunuz?’ sorusuna gelen yanıtlara göre yüzde 23’ü çok iyi, yüzde 26’sı iyi, yüzde 37,2’si az okuyabilirken, yüzde 13,8’i hiç okuyamadığını aktardı. ‘Anadilinizde ne düzeyde yazabiliyorsunuz?’ sorusuna verilen yanıtlar ise şöyle, yüzde 18,5’i çok iyi, yüzde 22,6’sı iyi, yüzde 42,3’ü az yazabildiğini söylerken, yüzde 16,6’sı hiç yazamadığını belirtti. ‘Anadilinizi niçin konuşamıyorsunuz? sorusuna katılımcılarımızın, yüzde 38,7’si ‘anadilimizi iyi konuşamadığım ve kendimi iyi ifade edemediğim için, yüzde 33,9’u ‘ailemde ve çevremde konuşan olmadığı için’ yüzde 24,2’si ‘anadilimi öğrenebileceğim, geliştirebileceğim bir okul ve kaynak olmadığı için’ yüzde 2,4’ü ‘yasak olduğu için’ yüzde 0,8’i ‘dışlanmamak için’ yanıtlarını verdi.
YG
