Em Şehîdên Enfalê Bigiramî Bibîrtînin
Di sala 1986an de Dewleta Iraq a Seddam Huseyîn di dema şerê bi Îranê re hêzeke mezin şand ser Başûrê Kurdistanê.
Armanc kuştina hemû mêrên Kurd ên ji 13 salî heta 70 salî bû. Ji bo ev armanc pêk bê, hemû rê û awa mubah bû; bombekirin, ji bin ve wêrankirina gund û bajaran, qetlîamên gelêrî, bikaranîna çekên kîmyayî û hwd.
Ev êrîşên hovane 3 salan berdewam kir, lê êrîşên herî mezin di sala 1988an de rûda, Helebçe yek ji wan êrîşan bû. Ne tenê Kurd her wiha Asûrî û Turkmenan jî ji van êrîşan para xwe girt.
Enfal bi qetil kirina 8000 mêrên Barzanîyan dest pê kir û heta sala 1989an 182.000 Kurdistanî hatin qetil kirin.
Di encamê de 182.000 Kurdistanî hatin kuştin, ji 4665 gundên başûrê Kurdistanê 4000ê wê bi erdê re kirin yek, bajarên wek Qeladiza, Seydsadiq yek mala ku ava nema. 3000 mizgeft, 2000 dibistan, 300 nexweşxane û 27 dêr wêran kirin. Milyonek Kurdistanî cîh û warên xwe berdan bi çol û çîya ketin. Elektrîk, telefon, rê hemû felc bûn, zevî û ziraet beyar man, heywanê wan kedî neman. Dema leşkerên Seddam trîbuna bendava Dukanê vekir, bi sedan gund bi xanî û mal û zevîyên xwe di binê avê de man.
Seddam û heramîyên wî navê vê jenosîdê ku wan ji Quranê girtibû, danîbû ”Enfal”. Enfal mana xwe ”xenîmeta şer” e. Belê rast e, Seddam ne tenê Kurdistan wêran kir, mêrên ku destê wan çek digre kuşt, bi dehhezaran jinên kurd ber bi çolên Ereban ve mecbûrî koçberîyê kir, wek ”xenîmeta şer” dest danî ser wan, destdirêjî li wan kir û hinekên wan li sûkên dewletên Xelîcê firotin. Hîn îro jî li deverên Ereban, gorên komkujîya Kurdan dertên holê.
Îşaretên qirkirina Kurdan hîn di sala 1983an de, dema bi girtin û kuştina hemû mêrên Barzanîyan ku bi dest xistibûn dîyar bûbû. Baasîyan avêtibû ser herêma Barzan, ji 10ê heta 70 salî, 8000 mêrên Barzanîyan dîl girtibûn û biribûn çolên başûrê Iraqê û hemû bi saxî binerd kiribûn. Jinên wan li Musul û Hewlêrê mecbûrê îqametê kiribûn.
Yek ji qetlîama herî mezin ku tarîxa modern şahid bûye, komkujîya Enfalê ye. Ew sê salên di navbera 1986-1989an de, Seddam ew êrîşên hov, di bin sîya şerê bi Îranê re kir.
Emerîka, Ewropa, Yekitîya Sowyet ,dinya , musilman, cîranên Kurdistanê hemû bêdeng man, çavê xwe girtin û xwe kerr kirin. Kîngê bi sedhezaran Kurd ji bo hewla canê xwe, li sînorên Tirkîyê asê bûn û ew dîmen bi rêya televizyona ketin malên Emerîkî û Ewropîyan, hîn nuh dezgehên navneteweyî dengên xwe bilind kirin. Hîn jî ew sûretên bi sedhezaran Kurd di serma û qesemê de ku xwe li sînorên Tirkîye, Îran û Sûrîyê dabûn di hafizeyan de teze ne.
Lê belê, ne jenosîdên pêştir, ne ya Enfalê, ne jî yên vê paşîyê lidarketine, nekarîye rê li ber doza azadîya Kurdistanê bigire.
Belê, Enfal ne bes jenosîda li dijî gelê Kurdistanê bû, ew herweha jenosîdeke li dijî mirovatîyê jî bû.
Bi hemû wehşet û wêrankarîya xwe Enfalê jî xelkê Kurd teslîm negirt. Gelê kurd ew 4000 gund û bajarên xwe ji nû ve ava kirin, rê û pire ji berê jî çêtir kirin. Zevî ji nû ve şîn bûn, kerîyên pez û garana dewaran li mêrgên Kurdistanê ji nuh ve çêrîyan. Li ser axa xwe, xwe bi xwe îdare kir, azadî û demokrasîyeke ku tu car ew ax nebûye şahid, anî.
Dewleta Federa ya Kurdistana Başûr îro ne tenê ji bo Kurdan, herweha ji bo Asûrî, Turkmen, Ereb, ji hemû etnîsîte, Êzîdî, Suryanî, Kildanî, Şebek, Ehlî Heq, Şiî hemû ol û mezhebî re bûye sitar.
Divê dinya êdî vekirî piştgirîya gelê Kurd bike ku xwe bi xwe îdare bike, mecbûrî jîyana bi dewletên ku ev keraset anîne serê wan, neke. Divê em hemû Kurdên li dinyayê, Dewleta Federe ya Kurdistana Başûr biparêzin
Parlamentoya Kurdistanê roja 14ê Nîsanê, ji bo bibîranîna Enfala reş, îlan kirîye. Kurd ne tenê di roja 14ê Nîsanê de, wê tim û tim vê qirkirinê bîne bîra xwe û ew ê ji bîr neke.
Em şehîdên Enfalê û hemû şehîdên Kurdistanê bigiramî bibîrtînin û yên ku ev jenosîda pêk anîne, bi tûndî rûreş dikin.
14.04.2022
Buroya Çapemenî û Ragihandinê ya PAKê
Ma Şehîdanê Enfalî Bi Hurmet Yad Kenê
Serra 1986î de Dewleta Iraqî ya Seddam Huseyînî demê şerê bi Îranî reyde hêzêko pîl erşawit Başûrê Kurdistanî ser. Armanc kişyayîşê heme camêrdanê Kurdan ê 13 serrî ra hetanî 70 sserrî bi. Seba ke wa no armanc bêro ca, heme rayîr û kerdiş mûbah bi; bombekerdiş, talankerdişê dewan û bajaran, qetlîamê komkî, xebitnayîşê çekê kîmyayî û ûsb.
Nê hêrişê kovane 3 serrî dewam kerd, la hêrişê en pîlî serra 1988î virazîyay, Helebçe ê hêrişan ra yewe bî. Ne tena Kurdî, Asûrî û Turkmenan zî ê hêrişan ra para xo girewt.
Enfal bi qetilkerdişê 8000 camêrdanê Barzanîyan dest pêkerd û hetanî serra 1989î 182.000 Kurdistanijî ameyî qetil kerdiş.
Netîceyê hêrişan de 182.000 Kurdistanijî amê kiştene, 4665 dewanê başûrê Kurdistanî ra 4000ê ci bîyê wele, bajaranê sey Qeladiza, Seydsadiqî de yew tek keye nêmend. 3000 camî, 2000 mektebî, 300 nêweşxane û 27 dêrî amê talankerdene. Milyonêk Kurdistanijî ca û wareyanê xo caverda û kewtî çol û koyan mîyan. Elektrîk, telefon, rayîrî pêro felc bîyî, hêga û zîret bewayîr mendî, heywanê înan nêmendî. Wexto ke eskerê Seddamî trîbunê bendawê Dukanî akerd, bi seyan dewî, banî û mal û hêgayî binê awe de mendî.
Seddam û heramîyê ey nameyê ê jenosîdo ke îna Quranî ra girewtbi, nabi pa ”Enfal”. Enfal manaya ci ”xenîmetê şerî” yo. Belê, raşt o, Seddam tena Kurdistan wêran nêkerd, camêrdê eşkenê sîleh bigîrê nêkiştî, bi deshezaran cinîyê kurd ver bi çolê Ereban bi mecbûrî koç kerd, sey ”xenîmetê şerî” dest ronîya îna ser, înan rê destdergî ame kerdene û tayî zî sûkanê dewletan de sey Xelîce amê rotiş. Hema ewro zî cayanê Ereban de, gorê kesê ke o wext ameybî qetl kerdene vejîyenê orte.
Îşaretê qetl kerdişê Kurdan hema serra 1983î de, demê tepişyayîş û kişyayîşê heme camêrdanê Barzanîyan de bewlî bibî. Baasîyan eştbi herêma Barzanî ser, qij ra pîl 8000 camêrdê Barzanîyan tepiştibî û berdbî çolê başûrê Iraqî û heme bi gane qetl kerdbî. Cinîyê înan Musul û Hewlêr de bi mecbûr îqamet kerdbî.
Qelîmanê en pîlan o ke tarîxê moderni de bibi ra yew zî, qirkerdişê Enfalî yo. Mabênê serranê 1986-1989î de, Seddamî nê hêrişê kovaneyî, binê versîyaya şerê bi Îranî rê kerd.
Amerîka, Ewropa, Yekitîya Sowyet, dinya, misilman, cîranê Kurdistanî pêro bêveng mendî, çime xo qefilnayî û xo kerdî kerr. Çi wext ke sehezaran Kurdî seba xelisnayîşê canê xo, sînorê Tirkîya de mehsûr mendî û ê dîmenî bi rayîrê televizyonan resay Amerîka û Ewropa, o wext dezgeyê mîyannetewî vengê xo vet. Hema zî sûretê bi sehezaran Kurdan ke o serd û sipûr de sînorê Tirkîye, Îran û Sûrîye vîyartêne hafizeyan de teze yo.
La belê, ne jenosîdê ke verê cû bîyê, ne yê Enfalî, ne Ê ke vernîya ma de yê, nêeşkayê rayîrê dewaya azadîya Kurdistanî bigîrê.
Belê, Enfal tena jenosîdo ke şarê Kurdistanî rê bibi nîyo, no jenosîd, jenosîdo ke vera pêruna merdimatî bîyo yo.
Bi heme wehşet û wêrankarîya xo, qirkerdişê Enfaîl zî şarê Kurd teslîm nêgirewt. Şarê kurd ê 4000 dewî û bajarê xo newe ra awan kerdî, ê verînan ra zî kerdî weş. Hêgayê xo newe ra kerdî zegûn, bizî û mêşnayî mêrganê Kurdistanî de newe ra çerîyay. Erde xo ser o, xo bi xo îdare kerd, azadî û demokrasîya ke çi rey ê erdan ser o çin bî amey ronayene.
Dewleta Federale ya Kurdistanê Başûrî ewro tena semedê Kurdan ney, semedê Asûrî, Turkmen, Ereb, heme etnîsîte, Êzîdî, Suryanî, Kildanî, Şebek, Ehlî Heq, Şiî heme dîn û mezheban rê bîya stargeh.
Gere dinya êdî bi aşkere hetkarî bido şarê Kurdî ke wa xo îdare biko, mecbûrê dewletê ke nê çîyî ardê înan ser nêbo.
Gere ma pêro Kurdê dinya, Dewleta Federale ya Başûrê Kurdistanî bisevekne.
Parlamentoyê Kurdistanî roja 14ê Nîsane, semedê yadkerdişê Enfalî îlan kerdo. Kurdî tena roja 14ê Nîsane de ney, do her tim nê qirkerdişî bîyarê vîrê xo û vîrî nêkerê.
Ma şehîdanê Enfalî û heme şehîdanê Kurdistanî bi hurmet yad kenê û êyê ke ê jenosîdî kerdê zî şermerzar kenê.
14.04.2022
Buroya Çapemenî û Têkilîye ya PAKî
Enfal Şehitlerini Saygıyla Anıyoruz
1986 yılında Saddam Hüseyin’in Iraq Devleti, İran’la süren savaşa döneminde büyük bir askeri güçle Kürdistan’a saldırdı. Hedef 13-70 yaş arası tüm erkekleri yok etmekti. Hedefe ulaşmak için tüm araç ve yöntemler serbestti; karadan ve havadan bombalama, köy ve yerleşim yerlerini ortadan kaldırma, yerinde toplu infazlar, kimyasal silahların kullanımı vs.
Bu vahşice saldırılar, düşük veya yoğun ağırlıklı olarak tam üç yıl sürdü, fakat en büyük ve yoğun saldırılar 1988 de gerçekleşti. Bu saldırılardan biri de Halepçe katliamıydı.
Enfal 1983 yılında 8000 Barzani erkeğinin katledilmesiyle başladı ve 1989 yılına kadar 182.000 Kürdistanlı katledildi.
Saldırıların hedefinde Asuriler ve Türkmenler ’de vardı. Enfal saldırılarında 182.000 Kürdistanlı öldürüldü, Güney Kürdistan’ın 4665 köyünden 4000 tanesi yerle bir edildi. Qaledıza, Seyidsadıq gibi kasabalarda tek bir bina dahi bombardımanlardan kurtulmadı. Saldırılarda 3000 cami, 2000 okul, 300 hastane ve 27 kilise yıkıldı. Bir milyona aşkın Kürt evini ve yurdunu terk ederek dağ, bayır yollara düştü. Elektrik, telefon, yol gibi altyapı tesisler işlemez hale getirildi, tarlalar ekinsiz kaldı, ülkede evcil hayvan kalmadı. Saddam’ın emriyle Dukan barajının trübünleri tamamen açıldığında, yüzlerce yerleşim yeri sular altında kaldı.
Saddam ve şurekası bu soykırıma Kuran’daki bir ayetten esinlenerek “Enfal” adını verdi. “Enfal”ın sözcük anlamı “savaş ganimeti” dir. Doğrudur, Saddam Kürdistanı yıkmakla, ulaşabildiği eli silah tutan tüm erkekleri öldürmekle kalmadı, onbinlerce Kürdistanlı kadına savaş ganimeti olarak el koydu ve Arap çöllerine sürdü. Kadınlarımıza tecavüz edildi, petrol zengini Haliç devletlerinde pazarlarda satıldı.
Enfal soykırım planlarının ilk belirtisi daha 1983 yıllında Baas birliklerinin Barzan bölgesinde ele geçirebildiği 10-70 yaş arası tüm erkekleri tutuklayarak, arap çöllerinde günlerce susuz bırakılarak, diri diri toprağa gömerek sergilediği vahşetlerde görüldü. Barzan kadınlarını da Musul ve Erbil’de zorunlu ikamete tabi tuttu.
Çağdaş tarihin tanıklık ettiği en büyük katliamlardan biri de, işte bu vahşi operasyonları ile “Enfal” adı verilen soykırım girişimidir. Saddam, bu jenosid saldırılarını 1986-1989 arası üç yılda, İran-Irak savaşının gölgesinde yürüttü. ABD, Sovyetler Birliği ve Avrupa başta olmak üzere, dünya devletleri, tüm İslam ülkeleri, komşu ülkeler bu üç yıl boyunca sesiz kaldılar. Ne zaman ki yüzbinlerce Kürdistanlı kar ve kışta, can havliyle Türkiye sınırına yığıldığın, yaşanılan trajedinin büyüklüğü televizyon görüntüleri ile milyonların odasına girdi ve bu durum Batı dünyasında homurdanmalara yol açtı, işte o zaman uluslararası kuruluşlar daha yeni harekete geçmeye başladılar. Halen de “Enfal”ın yol açtığı insanlık trajedisinin fotoğrafları hafızalarda tazeliğini koruyor.
Açıktır ki, ne Enfal soykırımıyla, ne ondan önceki, ne de sonraki soykırımlarla Kürdistan halkının özgürlük mücadelesinin ortadan kaldırılamayacağı yaşamda defalarca kanıtlanmıştır.
Evet, Enfal sadece Kürdistan halkına değil, tüm insanlığa karşı yapılmış bir soykırımdır.
Tüm yıkım ve vahşetiyle Enfal soykırımı Kürtleri teslim alamadı. Kürt halkı yakılıp yıkılan yerleşim yerlerini yeniden kurdu, yol ve köprüleri, altyapıyı daha iyi hale getirdi. Tarlalar yeniden yeşerdi, sürüler Kürdistan bayırlarında otlamaya başladı. Toprakları üzerinde kendi yönetimini oluşturdu ve Irak’ın hiç bir zaman gerçekleştiremediği demokrasi ve özgürlükçü bir ortamı tesis etti.
Kürdistan Federe Devleti sadece Kürtler için değil, Asuri, Türkmen, Arap ve tüm diğer etnisiteler, Yezidi, Süryani, Hıristiyan, Kıldan, Şebek, Ehli Hak, Şii tüm farklı din ve mezhepler için korunak olmuştur.
Artık dünyanın Kürdistan gerçeğini görmesi gerekir, kendi kendisini yönetmesine açık destek sunması gerekir. Kürt halkının Onu soykırım ve katliama tabi tutan ülkelerle yaşamaya zorlanmaması gerekir. Biz tüm dünya Kürtleri, Güney Kürdistan Federe Devletine destek olmalıyız.
Kürdistan Parlamentosu 14 Nisan gününü kara “Enfal”ı anma günü olarak ilan etmiştir. Kürt halkı hiç bir zaman tarihin en büyük jenosidini unutmayacaktır.
Enfal ve tüm Kürdistan şehitlerini saygıyla anıyor, soykırımı gerçekleştirenleri lanetliyoruz.
14.04.2022
PAK Basın ve İletişim Bürosu
