Kürt tarihçi yazar Seîd Veroj’un Kürtçe kelema aldığı “Kovara Kurdistan (1919-1920)” Dara Yayınları, Türkçe hazırladığı “20. Yüzyılın Başlarında Kürd Dili Üzerine Çalışmalar (1900-1923)” kitabı ise Peywend Yayınları tarafından basıldı.
Kürt tarihçi yazar Seîd Veroj’un Kürtçe kelema aldığı “Kovara Kurdistan (1919-1920)” Dara Yayınlarından çıktı.
1919-1920 yılları arasında yayınlanan Kürdistan Dergisi, fikri, siyasi, sosyal, edebi ve bilimsel bir dergidir. İlk sayısı 30 Aralık 1919’da yayımlandı ve 19 sayı basıldı.
Veroj bu dergiyi tüm sayılarıyla, tercüme, transkripsiyonuyla ve orijinal haliyle kitap halinde hazırladı.
Kürdistan Dergisinin kapak sayfasında “Siyaset dışında her konu tartışılır” yazıyor. Ancak içeriğinde siyasetin yanı sıra pek çok farklı konuda yazılar yayınlandı. Kürdistan Dergisinin sayfalarına ve sayılarına bakıldığında pek çok usta kalemin “siyasi, sosyal, edebi ve bilimsel” konularda mükemmel yazılar yazdığı görülüyor.
Derginin yazarları arasında ilk olarak derginin sahibi Mehmed Mihri’nin adını anmak gerekir. Derginin genel yayın yönetmeni Arwasızade Mehmed Şefiq de A. Mehmed Şefiq ve Mehmed Şefiq isimleriyle yazılar yazdı.
Dergide yazıları yayımlanan yazarlar şunlardır:
Abdullah Cevdet, Arvasîzade Mehmed Şefîq, Abdurehman Nûrsî, Bedirxanî Mehmed Osman, Berzencîzade Abdulwahîd, Berzencîzade Ahmed Arif, Ahmed Wehbî yê Xarputî, Emîn Feyzî, Erzurumlu Cano, Ekrem Cemîl Paşa, Erdelanî Dawer, Hîzanîzade Kemal Fevzî, Hurmûzyarî Azîz Bapîr, Îbn Elreşîd, Îbrahîm Baba Derwêş, Abdurrehîm Rahmî yê Hakarî, Kaka Ezîz, Kurdê Bitlîsî, Kurdê Siwêrekî, Qazîzade Mistefa Şewqî, M. Fuad, Mehmed Mîhrî, Mîrzayê Cizîrî, Memduh Selîmê Wanî, Yamulkîzade Azîz, Yamûlkîzade Mistefa, Zeyno.
Dergide Kürtlerin ve Kürdistan’ın dili, edebiyatı, tarihi, sosyal ve siyasi durumuna ilişkin pek çok ilgi çekici makale yayımlandı. Mehmed Mihri, derginin her sayısının içeriğini farklı yazı ve yazılarıyla zenginleştirdi; özellikle Kürt edebiyatı ve dili üzerine yazıları, her biri kendi alanında çok önemli yazılardır. Emin Feyzi, Yamulkizade Aziz, Berzencizade Ahmed Arif ve diğerlerinin tarihi konulardaki yazıları çok ilginçtir.
Derginin her sayısının son sayfalarında “Şuunat” başlığı altında o aya ait olay ve olayların özetinin bir kısmı yayımlanmıştır. Ayrıca her sayının sonunda başta Kürtçe olanlar olmak üzere yeni basılan eserlerin, dergi ve gazetelerin tanıtımı yapılmıştır.
Sonuç olarak Kürdistan Dergisinin metninin içeriğine ve yazarlarının kimliğine dikkat ettiğimizde içeriğinde iki önemli yönünün gündeme geldiğini görüyoruz. Öncelikle Kürt milletinin dili, edebiyatı, tarihi, kültürü ve sosyal statüsü üzerine araştırmalar yapmak; İkincisi ise çeşitli konuları araştırıp farkındalık yaratmak ve ulusal Kürdistan fikrini geliştirmek.
Kovara Kurdistan (1919-1920)
“20. Yüzyılın Başlarında Kürd Dili Üzerine Çalışmalar (1900-1923)” çıktı
Yazarın Türkçe kaleme aldığı “20. Yüzyılın Başlarında Kürd Dili Üzerine Çalışmalar (1900-1923)” kitabı ise Peywend Yayınları tarafından yayımlandı.
Yazar Veroj kitap hakkında şunları belirtiyor:
“19. ve 20. yüzyıllar boyunca gelişen ve yaygınlaşan karşılaştırmalı dil çalışmalarında, Kürdler ve Kürd dili de araştırmacıların dikkatini çekmiştir. 20. yüzyılın başlarına kadar Kürdler ve Kürdçe üzerine yapılmış çalışmalar; “Batılılar” tarafında yapılmış olanlar ve Kürdlerin de içinde olduğu “Şarklılar” tarafında yapılan çalışmalar olmak üzere iki kısma ayrılabilir.
20 yüzyılın başlarından itibaren Kürdçenin standartlaştırılması ve müşterek dil (ortak dil) haline getirilmesi amacıyla kurulan cemiyetler bünyesinde “Encümen-i Lisan” ve “Kürd Eserleri Tetkik Komisyonu” gibi birimler kurulmuş, bu birimler yönetiminde bir iş taksimatı yapılarak alfabe, dilbilgisi ve bütün Kürd lehçelerini içermek üzere bir lügat, Kürdçe eğitim için ders materyallerini hazırlama, edebiyat, tarih, coğrafya ve folklor alanında yapılacak çalışmalar belirlenmiş…
İşte günümüzden bir asır öncesinde Kürd dili ve lehçelerine dair yapılan çok değerli çalışmaları ve belgeleri, yaklaşık yüz yıl sonra yeniden değerlendirmek, ilgili akademik kesimler ve kamuoyuyla paylaşarak devam ettirmek, 1900’lerin başlarından itibaren gündeme gelen ve bugün de sürmekte olan Kürd dili çalışmalarına, “Kürdçe anadille eğitim hakkı” tartışmalarına bir katkı sunabilirse bir nebze amacına ulaşmış olur.”
“Kovara Kurdistan (1919-1920)” ve “20. Yüzyılın Başlarında Kürd Dili Üzerine Çalışmalar (1900-1923)” kitapları Diyarbakır Kitap Fuarında okurları ile buluşuyor.
20. Yüzyılın Başlarında Kürd Dili Üzerine Çalışmalar (1900-1923)
https://www.rudaw.net/turkish/culture-art/211220231
