Euronews’in ulaÅŸtığı Aralık 2023 tarihli bir belgeye göre, Ä°srail hükümeti Hamas’ı maÄŸlup ettikten sonra Gazze’de sıfırdan yeni bir oluÅŸum yaratma önerisini masaya koydu.
“Gazze Güvenlik ve Kurtarma Programı, Ertesi Gün Nasıl Olmalı?” baÅŸlıklı 32 sayfalık akademik makale ÅŸeklindeki öneri, 35 bin’den fazla Ä°srail güvenlik gücü yedek askerinden oluÅŸan Ä°srail Savunma ve Güvenlik Forumu ile köklü düşünce kuruluÅŸu Kudüs Kamu Ä°ÅŸleri Merkezi tarafından hazırlandı.
Euronews’e konuÅŸan yetkililere göre, çalışma Ä°srail hükümetine bilinmeyen bir tarihte sunuldu ve Ä°srail’in Gazze Åžeridi için ÅŸu anda deÄŸerlendirmekte olduÄŸu gelecek seçeneklerinden birini temsil ediyor.
Hazırlanan öneri, Hamas’ın düşmesi senaryosunda “ertesi günün” nasıl görünmesi gerektiÄŸini tasvir ediyor. Ekonomik yeniden yapılanma, altyapı inÅŸası ve çalışmanın yazarlarının deyimiyle “katil bir ideolojinin kökünün kazınması”, aynı zamanda bir “NazisizleÅŸtirme” sürecini de içeriyor.
Belgede, “Yeni duruma hazırlanmak için, askeri operasyonun sonuçları henüz elde edilmemiÅŸ olsa da, Hamas’ın düşüşünden sonra Gazze Åžeridi’nin kontrolü için düzenli bir plan hazırlamak gerekiyor,” deniyor.
Plan, Filistin’in ya da daha spesifik olarak Filistin Yönetimi’nin egemenliÄŸini ya da insani yardım kaynağı olarak BirleÅŸmiÅŸ Milletler Yakın DoÄŸu’daki Filistinli Mülteciler için Yardım ve Çalışma Ajansı’nın (UNRWA) varlığını açıkça dışlıyor.
Belgede, “Gazze’de bir Filistin devleti kurma fikri de daha az ciddi deÄŸil,” deniyor.
Ancak belgede Ä°srail’in Gazze Åžeridi ilhak etme niyetinde olup olmadığı belirtilmemekle birlikte Ä°srail Savunma Kuvvetleri’nin (IDF) Gazze’nin genel yönetiminde daha fazla söz sahibi olmak istediÄŸi açıkça ifade ediliyor.
Belgenin gerçekliÄŸi, Euronews’e konuÅŸan ve hükümetin çalışmalarına müdahale etmemek için isminin açıklanmasını istemeyen bir üst düzey hükümet yetkilisi ve iktidar koalisyonunun bir parçası olan aşırı saÄŸcı Ulusal Dindar Parti’nin iki Knesset üyesi Ohad Tal ve Simcha Rothman tarafından teyit edildi.
Euronews’e konuÅŸan üst düzey bir hükümet yetkilisi, “Bu içerikler hükümetin üzerinde çalıştığı planların bir parçası, masada duruyor,” dedi.
Yetkili, bunun “kesinleÅŸmiÅŸ bir plan” olmadığını, ancak “kesinlikle masadaki senaryoların bir parçası” olduÄŸunu belirtti.
Tal, “Bu plan masada ve hükümetin gittiÄŸi yönle tutarlı,” dedi.
Rothman ise Euronews’e yaptığı açıklamada planın “hareketli bir hedef” olmaya devam ettiÄŸini ancak “Hamas’ın ortadan kaldırılması, Gazze’de Filistin Yönetimi’nin olmaması, Filistin devletinin olmaması, UNWRA’nın olmaması gibi çerçevesi çizilmiÅŸ kriterlerin benim yaklaşımımla ve bildiÄŸim kadarıyla hükümetin yaklaşımıyla uyumlu olduÄŸunu” söyledi.
Euronews yorum için BaÅŸbakan Binyamin Netanyahu’nun ofisiyle temasa geçti, ancak yayın saatine kadar bir yanıt alamadı.
Belge ne içeriyor?
Belgede, baÅŸlangıçta IDF tarafından yönetilecek yeni oluÅŸumun yeniden imar, ekonomik kalkınma, yardım yönetimi ve Gazze toplumunun “yeniden eÄŸitimi” için yeni bir mekanizma kurması gerektiÄŸi belirtiliyor.
Euronews’in ulaÅŸtığı teklifin bazı bölümleri ile Ä°srail hükümetinin Mayıs ayı başında açıkladığı adımlar aynı yönde ilerliyor olabilir.
Ä°srail hükümeti 5 Mayıs’ta IDF’ye Gazze’nin tamamını kontrol altına almak için büyük bir operasyon baÅŸlatması için yeÅŸil ışık yaktı. Karar, ordunun on binlerce yedek askerin seferber edileceÄŸini duyurmasından kısa bir süre sonra geldi.
Aynı gün Netanyahu, başlatılan büyük kara operasyonları sonucunda 2,1 milyon Filistinlinin daha fazla yerinden edilmesinin beklenmesi gerektiğini açıkladı.
Detaylı çalışma, Hamas militanlarının Gazze sınırındaki Ä°srail topluluklarına saldırarak yaklaşık bin 200 kiÅŸiyi öldürdüğü ve 250’den fazla kiÅŸiyi rehin aldığı 7 Ekim 2023 tarihinden yaklaşık iki ay sonrasına dayanıyor.
İsrail ordusu yaklaşık 20 bin Hamas savaşçısını öldürdüğünü söylerken, askerleri arasında da yaklaşık 3 bin ölü ve yaralı olduğunu bildirdi.
Teklifte, İsrailli rehinelere herhangi bir atıfta bulunulmuyor.
Hamas’ın terör saldırısı, Gazze Åžeridi’nde Ä°srail-Hamas savaşını tetikledi ve Hamas yönetimindeki Gazze SaÄŸlık Bakanlığı’nın sivil ve savaşçı ölümleri arasında ayrım yapmayan son rakamlarına göre 52 bin Filistinli hayatını kaybetti.
Ancak, Euronews’e isminin açıklanmaması kaydıyla konuÅŸan ve belgeye aÅŸina olan iki kaynak, çalışmanın Hamas’ın 7 Ekim saldırısından önce tasarlandığını ancak Gazze’den ziyade Batı Åžeria için düşünüldüğünü doÄŸruladı.
Öneri üç farklı aÅŸamaya ayrılıyor ve ilk iki aÅŸama en önemlisi olarak görülüyor; Ä°sraillilerin Gazze Åžeridi’ni kapsamlı bir ÅŸekilde ele geçirip yönetmesi ve sıfırdan yeni bir varlık yaratması öngörülüyor.
Belgede, bölgede yaşayanların kendi kaderlerini tayin edebilmeleri için alan bırakılan üçüncü ve uzun vadeli bir aşama öngörülse de, bu ancak Hamas tarafından yönetilen mevcut Gazze ağının tamamen silinmesinden sonra gerçekleşecektir.
Belgede, “Arabayı atın önüne koymak yanlış olur ve Gazze halkı ve liderliÄŸi için siyasi geleceÄŸini önceden belirlemek de benzer ÅŸekilde yanlış olur,” çünkü Ä°srail için odak noktası Filistinlilerin kendi kaderini tayin etmesi deÄŸil, “Hamas yönetimine son vermektir” deniyor.
Birinci ve ikinci aÅŸama
Hamas’ın düşmesi senaryosunda IDF, Gazze Åžeridi’nin tamamını geçici olarak ele geçirmeyi ve Refah sınır kapısı da dahil olmak üzere Gazze ile Mısır arasındaki 12 kilometrelik sınırın kontrolünü tamamen ele geçirirken karada serbest dolaşımı saÄŸlamayı hedefleyecektir.
IDF, sınırın bazı bölümleri boyunca bir tampon bölge oluÅŸturarak öneride bahsedilenleri zaten kısmen yaptı. Nisan başından bu yana Ä°srail ordusu Gazze’nin yaklaşık yarısını kontrol altına almış durumda.
Tampon bölgeyi genişletmek için IDF, sistematik olarak tüm altyapıyı yıkarak bölgenin bir kısmını yaşanmaz hale getirdi.
Belgede, “Ä°srail sınırı boyunca Filistin trafiÄŸine izin verilmeyecek” bir “tampon bölge” kurulması gerektiÄŸi belirtiliyor.
Belgeye göre bu ilk aÅŸamada, yeni bir “mekanizma” kurulana kadar IDF’nin tüm sivil iÅŸleri devralmasıyla birlikte “sıkıyönetim uygulanması gerekebilir.” Çalışmaya göre bu dönem birkaç aydan bir yıla kadar sürebilir.
Ä°kinci aÅŸamada Ä°srail hükümeti beÅŸ idari özerk konsey kuracak. Öneriye göre bu konseyler “Kuzey Gazze Åžeridi, Gazze Åžehri, Orta Gazze Åžeridi, Han Yunus ve Refah” olarak adlandırılacak.
Konseyler, “terör-Filistinli gruplarla” iliÅŸkili olmamak, Ä°srail devletini tanımak ve “de-nazifikasyon” süreci olarak da adlandırılan yeniden eÄŸitim planına katılmak gibi bazı ön koÅŸulları yerine getirdikten sonra Gazze’deki sivil yaÅŸamı yönetmekle görevlendirilecek.
EÄŸitim üzerindeki kontrol, çalışmanın kilit bir parçası. Buna göre konseylerin sadece sınıflarda deÄŸil, Ä°srail’in daha fazla söz sahibi olacağı müfredat dışı faaliyetlerde de neler olup bittiÄŸine dair “anlamlı bir denetime” sahip olması amaçlanmaktadır.
İsrail ayrıca yardım, yeniden yapılanma ve idari konseylerin denetimi için bir Uluslararası Yönetim Müdürlüğü (IMD) kuracak.
Belgeye göre bu oluşum sadece İsrail hükümeti tarafından oluşturulmayacak, İsrail hükümeti en önemli oyuncu olacak.
Karmaşık bir uluslararası varlık
Teklifin önemli ve karmaşık bir bölümünde IMD’ye ABD, “Almanya, Fransa, Ä°ngiltere ve Ä°talya gibi bazı Avrupa ülkelerinin” yanı sıra “Mısır, BirleÅŸik Arap Emirlikleri, Bahreyn ve muhtemelen Suudi Arabistan” gibi “pragmatik Sünni ülkelerin” Ä°srail ile Suudi Arabistan arasındaki iliÅŸkileri normalleÅŸtirmeye yönelik daha geniÅŸ bir hamlenin parçası olarak dahil edilmesi öngörülüyor.
Belgede Ä°srail’in IMD’yi yerel idari konseyler için tek yardım kaynağı haline getirmesi öneriliyor. DoÄŸrudan “ekonomik büyüme ve altyapıların yeniden inÅŸası için para yardımı” gibi yardımlar, yeniden eÄŸitim planlarının uygulanması da dahil olmak üzere belirli kriterlere baÄŸlı olacak.
Belgede, “Her halükarda, yardım ve yeniden yapılanma, planın ilkelerine ve eÄŸitim sistemi, medya ve toplumdaki radikalleÅŸme ve denazifikasyon sürecine uygun olarak verilecektir,” deniyor.
Euronews tarafından elde edilen belgede detaylandırıldığı üzere Ä°srail Gazze’ye yardım akışını yönetmeyi zaten kamuoyuna önermiÅŸti.
2 Mart’tan bu yana Gazze halkına yardım akışı durdu ve BM’nin felaket olarak nitelendirdiÄŸi bir durum ortaya çıktı, zira insanların yiyecek ve suyu tükeniyor.
Nisan ayı başında BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, “Gazze’nin bir ölüm tarlası olduÄŸunu ve sivillerin sonsuz bir ölüm döngüsü içinde olduÄŸunu” söyledi.
BM, Ä°srail’in Gazze’deki insani yardımları askeri merkezlerden geçirerek kontrol etme önerisini eleÅŸtirerek bunun sivilleri ve yardım çalışanlarını tehlikeye atacağı, savunmasız nüfusu yardımdan mahrum bırakacağı ve zorunlu göçü arttıracağı uyarısında bulundu.
İsrail defalarca Hamas militanlarını yardım akışını kişisel çıkarları ve grubu daha da güçlendirmek için kötüye kullanmakla suçladı.
Teklifte Ä°srail hükümetine “yardım almaması gereken” ya da faaliyet gösteremeyecek kuruluÅŸlardan oluÅŸan bir kara liste oluÅŸturması öneriliyordu.
BM, Ä°srail’in Gazze Åžeridi’nde istemediÄŸi hükümetler arası örgütlerden biri. Ancak belge, BM’nin mültecilerle ilgili kuruluÅŸu UNHCR’nin Gazze’de bulunmasına açık kapı bırakıyor.
Belgeye göre Ä°srail, 1979 Mısır-Ä°srail barış anlaÅŸması uyarınca Sina Yarımadası’nın askerden arındırılmasını izlemek üzere 1982’de ABD desteÄŸiyle kurulan barışı koruma örgütü Sina’daki Çok Uluslu Güç ve Gözlemciler’i örnek alan bir ekibin konuÅŸlandırılmasını tercih etmeli.
Diğer aşamalar tamamlandıktan sonra Filistinlilerin kendi kaderlerini tayin edebilecekleri üçüncü bir aşama, teklifte ayrıntılı olarak belirtilmese de bir olasılık olarak sunuluyor.
Belgede, “Önerilen plan, Ä°srail’i Yahudi halkının ulus devleti olarak tanıdıktan ve terörizm yolunu terk ettikten sonra Filistinlilerin kendi kaderlerini tayin edebilmelerinin önünde hiçbir gerçek engel koymuyor,” deniyor.
Çalışma, Gazze’nin siyasi geleceÄŸine karar vermek için erken olduÄŸunu, zira Ä°srail’in önceliÄŸinin Filistinlilerin kendi kaderini tayin etmesi deÄŸil, Hamas’ın iktidarına son vermek olduÄŸunu belirtiyor.
Avrupa BirliÄŸi’ne sert eleÅŸtiriler
Avrupa BirliÄŸi Filistinlilerin baÅŸlıca donörüdür ve reformdan geçmiÅŸ bir Filistin Yönetimi liderliÄŸinde ve UNRWA’nın varlığıyla Gazze’nin geleceÄŸini desteklemektedir.
Öneri Avrupa BirliÄŸi’ni tutumundan dolayı ağır bir ÅŸekilde eleÅŸtiriyor ve yeniden inÅŸada yer almaması gerektiÄŸini söylüyor.
“Avrupa BirliÄŸi’ni ortak olarak dahil etmek gibi bir niyetimiz yok, sadece az sayıda Avrupa ülkesini dahil etmek istiyoruz. Avrupa’da en etkili olan ve ÅŸu anda Ä°srail’i Hamas’a karşı savaşında destekleyen Almanya, Fransa, Ä°ngiltere ve Ä°talya gibi ülkelerin dahil edilmesini öneriyoruz.”
Belge daha da ileri giderek planın uygulanmasının uluslararası iş birliğine ihtiyaç duymadığını, ancak bunun yardımcı olabileceğini belirtiyor.
“Bu plan tanınmaya ya da uluslararası iÅŸ birliÄŸine baÄŸlı deÄŸildir. Ä°srail bu planı Gazze’de tek başına ya da sadece bir avuç ortak ve/veya destekçiyle uygulayabilir. Ancak geniÅŸ çaplı bir tanınma ve iÅŸbirliÄŸinin planın daha hızlı ve etkin bir ÅŸekilde baÅŸarıya ulaÅŸmasına yardımcı olacağı yadsınamaz.” (EN)
