Ji bo Çapemenî û Raya Giştî
Îro 90. salvegera qiyama Şehîd Şêx Seîd Efendî û rêhevalên wî ye ku wan ji bo maf, dad û azadiya Kurdistanê û li hemberî înkar, dagirkerî û zilma ku li Kurdistanê hatiye kirin, di 13ê Sibata 1925an de li Darahênê dest bi qiyamekê kirin.
Wextê ku komara Tirkiyê, wek îradeya damezrîner “Tirkîtiyê” kir armanc û xwest ku Kurdistanê bi nirxên wê yên millî û dînî bi temamî tune bike; Şêx Seîd Efendî, rêhevalên wî û gelên Kurdistanî, vê yekê qebûl nekirin. Hemû hebûnên leşkerî, siyasî û hwd. ên Komara Tirkiyê yên li Kurdistanê ku li dijî nirxên îslamî, însanî û millî yên Kurdistanê, êrîşên bêperwa dikin û hemû derfetên jiyaneke bihevre ji holê radikin, li ser bingeheheke muxalif a li dijî viyan, maslahat, menfaata gelê Kurdistanê hatiye avakirin û her wiha geyrîmeşrû ye.
Şehîd Şêx Seîd Efendî û rêhevalên wî, li ser navê serokên rêxistina Azadî’yê, daxwazên bingehîn ên îslamî, însanî û millî ji bo maf, dad û azadîya gelê Kurdistanê ku ji kadroyên xwe yên leşkerî û siyasî mehrûm mabûn, parastin û di 13ê Sibata 1925an de li Pîrana Diyarbekirê Hereketa Netewî û Îslamî ya Kurdistanê dan destpêkirin. Dîroka şikandina viyana gelê Kurdistanê di 1925an de li Pîranê dest pê kiriye û heya sala 1938an li Dêrsimê bi zulim, qetliyam, malwêranî û serhildanan berdewam kiriye. Planên Islahata Şerqê û li ser vê yekê erdnîgariyeke ku hatiye wêrankirin û şewitandin û bi hezaran malbatên ku tûşê koçberiyê hatine, mînakên encama vê zîhniyeta zalim, înkarker û yekrengîxwaz e.
Bi dehan qetliyamên wek Kobanî, Şingal, Robozikê, Helepçe, Mehabad, Dêrsim û Zîlanê ku piştî sala 1925an pêk hatin, bersivên rejîmên zalim û geyrîmeşrû nin, li beramberî daxwazên gelê Kurdistanê yên wek maf, dad û azadiyê. Divê bê zanîn ku daxwazên wek maf, dad û azadî yên gelê Kurd û hemû gelên Kurdistanê yên qedîm, bi tu awayî nikarin bên astengkirin.
Bi vê mebestê, divê rastiyên dîrokî yên qiyama 1925an bên eşkerekirin. Di serî de dewleta Tirkiyê û her wiha hêzên navnetewî û herêmî yên ku para wan di van qetliyam û wêrankirinan de hene, divê lêborînê bixwazin, heqên ku hatine xespkirin bi şûnde vegerînin, mafên madî û manewî bên dayîn û komîsyoneke ku li ser rastiyan bixebitin, bê avakirin.
Em dîsa dixwazin di şexsê Şehîd Şêx Seîd Efendî de gorên rêhevalên wî yên din ên li Qada Şêx Seîd in, teslîmî malbatên wan û gelê me bikin. Em li ser wesiyeta wan dixwazin kêlîkên gorên wan biçikînin û berpirsiyariya xwe ya millî, îslamî û însanî bînin cih.
Em kesên ku şopgerên doza wan û neviyên wan in, tu carî dê gotinên dawî yên Şehîd Şêx Seîd Efendî ji bîr nekin ku gotibû: “Ez niha dikim ku xatirê xwe ji vê jiyana fanî bixwazim. Ez ne poşman im ku fedayê gelê xwe bûme. Bi tenê bila neviyên min li hemberî dijminên min, min stûxwar dernexînin.”
Em bi munasebeta 90. salvegera Qiyama 1925an û di şexsê şehîdên Qiyama 1925an de Şehîd Şêx Seîd Efendî û rêhevalên wî û hemû şehîdên Kurdistanê yên ku xwe gorî azadiyê kirine, bi rehmet û minnet bi bîr tînin. Her wiha em li vir didin zanîn ku em ê li dûv doza wan bin û ji bo Kurdistaneke birûmet, adil û azad têkoşin. 13.02.2014
Ji bo Maf Dad û Azadî Hereketa Îslamî ya Kurdistanê / Hereketa AZADÎ
Seba Çapemenî û Rayapêroyî
Ewro, neway serrê herbê Şêx Seîd Efendîyê şehîdî temam bî. Ma seba pîrozkerdişê na roje tîya yê. Şêx Seîd efendî û hevalanê xo roja 13 sibate 1925 de vera zulmê ke Kurdistan de beno, seba heq, edalet û azadîyê Kurdistanî dest bi mucadele kerd. Merkezê hereketê înan Dara Hênî bi.
Dewleta Tirkîya ronayîşê xo ra tirkîstî esas girewta û hertim xebitîyaya ke hem hetê mîllî ra hem hetê dînî ra Kurdistanî çinê bikero. Dewleta tirkan îmkanê pîya ciwîyayîşî mîyan ra dart we û bi hawayêko bêperwa êrîşê erjanê mîllî û dînî yê kurdan kerd. Bi darê zorî Kurdistan girewtê binê tehekumê xo. La Şêx Seîd Efendî û embazê xê no zilmî rê razî nêbî.
Dewleta tirkan şexsîyetê lîderanê rêxistina Azadî de kadroyê sîyasî û eskerî yê şarê Kurdistanî esîr girewtî. Şêx Seîd Efendî û ehvalanê xo seba azadî, edalet û heqanê bingeyênan yê însanî, mîllî û îslamî yê kurdan dest bi mucadele kerd û roja 13 sibate 1925 de Pîran de adirê hereketê neteweyî yê Kurdistanî vist ta. Prosesê ke 1925 de Pîran de dest pêkerd û 1938 de Dêrsim de tamem bi, tarîxê şikitişê îradeyê Kurdistanî yo, tarîxê komployan, provokasyonan, qetlîaman, xirabkarîyan û xoverdayîşan o. Planê Islahkerdişê Şerqî û ney wa girêdaye, veşnayîş û wêrankerdişê yew cografya, ancî surgunkerdişê bi deshezaran keyeyan netîceyê nê zîhnîyetê înkarkerdoxîye yê.
1925 ra pey bi desan qetlîamê sey Gelîyê Zîlan, Dêrsim, Mehabad, Helebçe, Roboskî, Şengal û Kobanî netîceyê vera rejîmanê înkarkerdox û faşîstan de mucadeleyê heq, edalet û azadî yê. Wa bêro zanayîş ke caran kes nêeşkeno vernîya mucadeleyê seba heq, edalet û azadî yê şarê qedîm yê na cografya kurdan û şaranê bînan yê Kurdistanî bigîro.
Bi nê wesîleyî ma teleb kenê, seba eşkerakerdişê rastîyanê tarîxî, sere de dewleta Tirkîya, hêzê mintiqayî û mîyanneteweyî ke nê qetlîaman û wêrankarîyan de rolê înan esto uzrê xo biwazê, heme heqê ke xesp bîyê apey îade bikerê, heqê madî û manewî tezmîn bibê, bi kilmîye, seba cigêrayîş û tesbîtkerdişê nê çîyan yew komîsyon bêro ronayîş.
Ancî ma teleb kenê ke cayê mezelanê Şêx Seîd Efendîyê şehîdî û hevalanê ey ke Meydanê Şêx Seîdî de yê, seba keyeyanê înan û şarê ma bêro nîşandayîş. Ma wazenê goreyê wesyetê înan mezelanê înan virazin û wezîfeyê xo yê însanî, mîllî û dînî biyarin ca.
Ma torn û dozdarê ey; vateyanê peyênan yê Şêx Seîd Efendî caran xo vîr ra nêkenê: “Nika ez heyatê fanî ra xatir wazena. Ez poşman nîya ke mi seba şarê xo canê xo feda kerdo. Tena wa tornê mi vera dişmenanê mi de mi mehcûb nêkerê bes o.”
Bi wesîleyê 90 serrîya mucadeleyê 1925î yê Kurdistanî, ma şexsîyetê şehîdanê mucadeleyî de; Şêx Seîd Efendî û hevalanê ey ke seba azadî heyatê xo feda kerd, bi rehmet û minet anê xo vîr. Ma xatiraya înan wa girêdaye yê û ma qerardar ê ke ma do Kurdistanêko azad, adil û birûmet ronin. 13.02.2014
Seba Heq Edalet û Azadî Hereketê Îslamî yê Kurdîstanî / Hereketa AZADÎ
Basına ve Kamuoyuna
Bugün; Kürdistan’ın hak, adalet ve hürriyeti için Kürdistan topraklarında uygulanan zulme, işgale ve inkara karşı kıyam eden Şehid Şeyh Said Efendi ve dava arkadaşlarının 13 Şubat 1925 tarihinde başlatmış oldukları, Darahênê (Genç) merkezli kıyamın 90. yıldönümüdür.
Türkiye Cumhuriyeti, kurucu iradesi olarak Türklüğü baz alarak, Kürdistan’ı hem milli hem de dini değerleriyle topyekun imha ve yok etmeye çalışırken; Şehid Şeyh Said Efendi, dava arkadaşları ve Kürdistanlılar buna rıza göstermediler. Kürdistan’ın milli ve dini değerlerine pervasızca saldıran Türkiye Cumhuriyeti’nin Kürdistan’daki askeri, siyasi ve diğer bütün alanlardaki varlığı, Kürd ve Kürdistan halkının rızası hilafına, maslahatı ve menfaatine uygun olmadan tesis edilmiş olmakla birlikte gayrimeşrudur.
Azadî örgütü liderleri şahsında siyasi ve askeri kadroları esir alınan Kürdistan halkının temel İslami, insani ve milli olan hak, adalet ve hürriyet taleplerinin savunuculuğunu üstlenen Şehid Şeyh Said Efendi ve dava arkadaşları, 13 Şubat 1925’te Diyarbekir Piran’da (Dicle) fitili tutuşturulan Kürdistan Milli ve İslami Hareketi’ni başlattılar. 1925’te Piran’da başlayıp 1938’de Dersim’de tamamlanmak istenen Kürdistanlıların iradesinin kırımı tarihi tam anlamıyla zulümler, katliamlar, yıkımlar ve başkaldırılar tarihidir. Şark Islahat Planları ve bunlarla bağlantılı olarak yakılıp yıkılan bir coğrafya ve sürgünlere tâbi tutulan binlerce aile bu zalim, inkarcı ve tekçi zihniyetin sonuçlarının birer örnekleridir.
1925 yılından sonraki Zilan, Dersim, Mahabad, Halepçe, Roboski, Şengal ve Kobani gibi onlarca katliam, Kürdistan halkının; hak, adalet ve hürriyet talebine zalim ve gayrimeşru rejimlerce verilen cevaplardır. Bilinmelidir ki Kürdistan’ın kadim bir halkı olan Kürdlerin ve bütün Kürdistanlıların temel hak, adalet ve hürriyet talepleri hiçbir şekilde engellenemez.
Bu vesile ile; 1925 Kıyamı’ndaki tarihi gerçeklerin açığa çıkarılmasını, katliam ve yıkımlarda rolü olan başta Türkiye devleti olmak üzere sorumluluğu olan bölgesel ve uluslararası güçlerin özür dilemesi, gasp edilmiş tüm hakların iade edilip, maddi ve manevi hakların tazmin edilmesi amacıyla hakikatlerin araştırılacağı bir komisyonun kurulmasını talep ediyoruz.
Yine Şehid Şeyh Said Efendi şahsında diğer dava arkadaşlarının, Şeyh Said Meydanı’nda bulunan mezar yerlerinin ailelerine ve halkımıza teslim edilmesini talep ediyoruz. Onlara vasiyetleri olan bir mezar taşı dikerek; milli, İslami ve insani olan vazifemizi yerine getirmek istiyoruz.
Torunları ve haklı davasının takipçileri olan bizler; Şehid Şeyh Said Efendi’nin son sözlerini asla unutmayacağız; “Şu anda fani hayata veda etmek üzereyim. Halkım için feda olduğuma pişman değilim. Yeter ki torunlarım düşmanlarıma karşı beni mahcup etmesinler.”
1925 Kürdistan Kıyamı’nın 90. yıldönümü vesilesi ile 1925 Kıyam Şehitleri şahsında; Şehid Şeyh Said Efendi ve dava arkadaşları ve hayatlarını hak, adalat ve hürriyet şiarıyla feda eden tüm Kürdistan şehitlerini rahmet ve minnetle anıyor; hatıralarına bağlılığı, umut ettikleri onurlu, adil ve özgür bir Kürdistan’ı gerçekleştirme kararlılığımızı belirtiyoruz. 13.02.2015
Hak Adalet ve Hürriyet için Kürdistan İslami Hareketi / AZADÎ Hareketi
